1
00:00:21,230 --> 00:00:24,233
Ông cảm thấy thế nào về muỗi?

2
00:00:25,151 --> 00:00:27,153
Chắc chắn là tôi thấy phiền rồi.

3
00:00:28,488 --> 00:00:30,156
Vào mùa hè ở Seattle,

4
00:00:30,698 --> 00:00:34,035
bạn biết đấy, chúng đốt bạn,
khiến bạn bị nổi nốt.

5
00:00:41,584 --> 00:00:45,755
Nhưng tôi chưa bao giờ sống
ở nơi có bệnh sốt rét.

6
00:00:46,714 --> 00:00:50,760
Muỗi thuộc chi Anophen là vật trung gian
truyền bệnh sốt rét cho người,

7
00:00:51,344 --> 00:00:54,347
bệnh sốt rét lại được truyền
từ người qua côn trùng,

8
00:00:54,430 --> 00:00:56,015
rồi lại truyền cho người.

9
00:00:58,017 --> 00:01:01,687
Mỗi năm, sốt rét giết chết 400.000 trẻ em.

10
00:01:03,606 --> 00:01:07,235
Nhưng hoàn toàn không phải
ở những nước giàu có.

11
00:01:07,819 --> 00:01:10,613
Nên đây là một loại bệnh bị bỏ quên.

12
00:01:11,572 --> 00:01:12,907
KẺ THÙ SỐ 1 CỦA XÃ HỘI

13
00:01:12,990 --> 00:01:14,450
Đối với dịch bệnh,

14
00:01:14,534 --> 00:01:18,454
cơ hội của chúng ta nằm ở việc
phát triển các công nghệ tiên tiến

15
00:01:18,538 --> 00:01:20,706
như vắc xin, kháng thể,

16
00:01:20,790 --> 00:01:24,585
và cả những kỹ thuật gây tranh cãi hơn
như chỉnh sửa gen,

17
00:01:25,128 --> 00:01:28,673
và sử dụng chúng
để cố gắng đẩy lùi những bệnh này

18
00:01:28,756 --> 00:01:29,757
khỏi hành tinh.

19
00:01:32,802 --> 00:01:36,430
Đẩy lùi sốt rét sẽ là
một trong những thành tựu vĩ đại nhất

20
00:01:37,056 --> 00:01:38,683
của nhân loại.

21
00:01:40,101 --> 00:01:44,772
ĐIỀU GÌ KẾ TIẾP?

22
00:01:44,856 --> 00:01:49,569
CHÚNG TA CÓ THỂ TRÁNH KHỎI BỆNH TẬT KHÔNG?

23
00:01:58,411 --> 00:02:03,249
KHU BỆNH SỐT RÉT
QUẬN SIAYA, KENYA

24
00:02:08,296 --> 00:02:10,631
Sốt rét là một vấn đề lớn ở đây.

25
00:02:10,715 --> 00:02:12,091
Bạn phải tới bệnh viện,

26
00:02:12,175 --> 00:02:17,680
và nếu bạn không có tiền,
bệnh sốt rét sẽ giết chết bạn.

27
00:02:18,764 --> 00:02:20,099
Nó có thể giết đứa bé.

28
00:02:21,100 --> 00:02:23,477
Nó đã giết chết nhiều trẻ em.

29
00:02:23,978 --> 00:02:27,523
Nó đã giết một đứa bé gần gũi với tôi.

30
00:02:29,442 --> 00:02:31,027
Con của em gái tôi.

31
00:02:32,904 --> 00:02:34,322
Con bé bắt đầu co giật.

32
00:02:34,405 --> 00:02:36,908
Nó bị sốt cao. Tôi đã không chần chừ.

33
00:02:36,991 --> 00:02:39,827
Tôi bắt xe và đưa nó tới đây ngay.

34
00:02:40,328 --> 00:02:42,872
Con bé bị sốt rét rất nặng.

35
00:02:43,831 --> 00:02:46,083
Xin lỗi, con gái yêu.

36
00:02:46,167 --> 00:02:48,085
Ta có một bình oxy.

37
00:02:48,169 --> 00:02:50,796
Bơm oxy cho chúng tôi được chứ?

38
00:02:53,925 --> 00:02:58,346
Khi ngồi trong các khu bệnh đó,
bạn mới thấy mọi thứ dữ dội đến thế nào

39
00:02:58,429 --> 00:03:02,183
vì các khu bệnh này
không bao giờ có đủ nhân sự

40
00:03:02,683 --> 00:03:06,395
vì sốt rét là một bệnh theo mùa.
Khi mùa mưa tới,

41
00:03:06,479 --> 00:03:10,441
số lượng muỗi tăng lên theo cấp số mũ.

42
00:03:15,821 --> 00:03:20,576
Hồi nhỏ, tôi còn không nhớ nổi
tôi đã trải qua bao nhiêu lần bị sốt rét.

43
00:03:21,118 --> 00:03:24,038
Tôi vẫn còn nhớ rõ hình ảnh bố tôi.

44
00:03:24,121 --> 00:03:25,248
ĐIỀU TRA VIÊN CHÍNH

45
00:03:25,331 --> 00:03:28,584
Ông ấy đứng bên giường và nhìn tôi.

46
00:03:28,668 --> 00:03:32,421
Tôi thực sự có thể thấy
rất nhiều sự sợ hãi trong mắt ông.

47
00:03:33,839 --> 00:03:39,887
Nếu sốt rét giết chết 600.000 người
ở Mỹ hay châu Âu,

48
00:03:40,638 --> 00:03:42,848
có lẽ vấn đề đã hoàn toàn khác.

49
00:03:48,020 --> 00:03:51,274
QUỸ GATES

50
00:03:55,695 --> 00:04:00,700
Sốt rét có xu hướng tập trung nhiều
ở các nước nghèo nhất,

51
00:04:00,783 --> 00:04:03,160
các nước ít được tiếp cận với y tế nhất.

52
00:04:04,578 --> 00:04:08,249
Có một vòng cung từ Mali,
Burkina Faso, Bờ Biển Ngà,

53
00:04:08,332 --> 00:04:11,252
đi qua Nigeria và Cộng hòa Dân chủ Congo,

54
00:04:11,836 --> 00:04:15,840
nơi mà tốc độ sự lây lan ta cần chặn đứng

55
00:04:15,923 --> 00:04:18,676
không giống bất cứ thứ gì khác
ta từng đối mặt.

56
00:04:18,759 --> 00:04:21,429
CÁCH MUỖI PHÁT TÁN BỆNH

57
00:04:22,179 --> 00:04:26,684
Sốt rét là một ký sinh trùng
đi vào cơ thể bạn khi bạn bị muỗi đốt.

58
00:04:27,768 --> 00:04:30,104
Ký sinh trùng di chuyển
và làm nhiễm trùng gan,

59
00:04:30,604 --> 00:04:33,441
và sau khi sống ở gan một thời gian,

60
00:04:33,524 --> 00:04:38,529
một tế bào gan bị nhiễm trùng
sẽ giải phóng 400.000 ký sinh trùng khác,

61
00:04:38,612 --> 00:04:41,032
chúng bắt đầu xâm nhập hồng cầu của bạn.

62
00:04:41,615 --> 00:04:45,369
Ký sinh trùng xâm nhập vào
tế bào hồng cầu, tiêu hóa hồng cầu,

63
00:04:45,453 --> 00:04:48,706
rồi làm vỡ tế bào hồng cầu
để tiếp tục xâm nhập.

64
00:04:49,999 --> 00:04:51,792
Nó chiếm lấy dòng máu của bạn.

65
00:04:53,044 --> 00:04:57,256
Bạn có thể cảm thấy
các tế bào hồng cầu nhiễm trùng vỡ ra.

66
00:04:57,340 --> 00:05:01,427
Bạn thấy rất lạnh, rồi sốt cao, đổ mồ hôi.

67
00:05:01,510 --> 00:05:05,556
Bạn kiệt sức. Ở vài trường hợp,
nó tấn công cơ thể mạnh đến mức

68
00:05:05,639 --> 00:05:09,643
bạn cảm thấy buồn nôn và nôn mửa,
và đó là trường hợp tương đối nhẹ.

69
00:05:10,353 --> 00:05:14,482
Khi bệnh trầm trọng hơn,
nó có thể dẫn đến suy hô hấp,

70
00:05:14,565 --> 00:05:18,110
gây thiếu máu kéo dài, viêm não,

71
00:05:18,611 --> 00:05:21,238
và gây tử vong trong rất nhiều trường hợp.

72
00:05:21,906 --> 00:05:26,577
Những trẻ em nhỏ tuổi nhất,
người dễ bị tổn thương và phụ nữ có thai

73
00:05:26,660 --> 00:05:29,038
sẽ chịu ảnh hưởng nặng nhất của sốt rét.

74
00:05:33,501 --> 00:05:38,839
Ban đầu, sốt rét là một dạng tảo dưới nước
cách đây khoảng 600 đến 800 triệu năm.

75
00:05:38,923 --> 00:05:41,801
Thực ra nó vẫn còn
dấu hiệu của sự quang hợp.

76
00:05:42,301 --> 00:05:45,388
Chúng tôi nghĩ sốt rét hiện đại
đến từ các loài chim,

77
00:05:45,471 --> 00:05:47,556
từ khoảng 130 triệu năm về trước.

78
00:05:50,351 --> 00:05:52,311
Đó là một mối quan hệ cộng sinh.

79
00:05:52,395 --> 00:05:55,981
Về cơ bản, mầm bệnh sử dụng chúng ta
để giúp chúng sinh sản,

80
00:05:56,690 --> 00:05:59,235
và sốt rét cần hai vật chủ.

81
00:05:59,318 --> 00:06:02,154
Nó cần muỗi và một vật chủ thứ hai,

82
00:06:02,238 --> 00:06:05,324
có thể là người, bò sát,
động vật lưỡng cư, vượn lớn.

83
00:06:06,158 --> 00:06:07,910
Ta đều có ký sinh trùng sốt rét.

84
00:06:09,161 --> 00:06:11,080
Người ta không chú ý đến nó.

85
00:06:11,163 --> 00:06:15,000
Người Mỹ đặc biệt giỏi
trong việc không nghĩ về những điều

86
00:06:15,084 --> 00:06:17,169
không ảnh hưởng ngay đến họ.

87
00:06:18,712 --> 00:06:21,924
Ông bà tôi đã bị bệnh sốt rét.

88
00:06:22,550 --> 00:06:26,345
Ở đầu thế kỷ thứ 20, đó là một vấn đề lớn.

89
00:06:26,429 --> 00:06:29,014
Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật nằm ở Atlanta

90
00:06:29,098 --> 00:06:32,143
vì đó là nơi sốt rét hoành hành.

91
00:06:32,726 --> 00:06:37,815
Muỗi mang bệnh sốt rét đang ở gần đây,
tìm kiếm bữa tối máu người.

92
00:06:37,898 --> 00:06:41,026
Sốt rét từng là vấn đề lớn ở đất nước này,

93
00:06:41,110 --> 00:06:44,572
và từ một vấn đề lớn,
nó đã không còn tồn tại.

94
00:06:45,072 --> 00:06:48,284
Người ta không chết vì sốt rét nữa
vì ta kiểm soát được nó.

95
00:06:51,036 --> 00:06:55,207
Nếu bạn nhìn lại
nỗ lực loại trừ bệnh sốt rét trên toàn cầu

96
00:06:55,291 --> 00:06:57,710
bắt đầu từ giữa thế kỷ 20,

97
00:06:57,793 --> 00:07:02,214
những công cụ được sử dụng thời đó
là cải tạo môi trường,

98
00:07:02,298 --> 00:07:05,050
đảm bảo rằng muỗi không có nơi sinh sản,

99
00:07:05,134 --> 00:07:07,678
phun thuốc diệt côn trùng trên quy mô lớn.

100
00:07:07,761 --> 00:07:10,097
Khi đó, những công cụ này có hiệu quả.

101
00:07:10,181 --> 00:07:14,727
Ở thời điểm hiện tại, các công cụ đó
không được coi là đúng đắn nữa,

102
00:07:14,810 --> 00:07:17,688
ở những nơi
được coi như thành trì của sốt rét.

103
00:07:21,775 --> 00:07:23,819
Trượt tuyết nhảy xa. Khá thú vị nhỉ?

104
00:07:23,903 --> 00:07:27,740
Vào những năm 1990,
tôi cùng Melinda đã nghĩ:

105
00:07:27,823 --> 00:07:30,534
"Rồi, nguồn lực nên được phân bổ tới đâu?"

106
00:07:30,618 --> 00:07:34,788
Và khi nhìn vào
các nguyên nhân tử vong ở trẻ em,

107
00:07:35,372 --> 00:07:38,959
chúng tôi bất ngờ khi biết đó là
bệnh viêm phổi, tiêu chảy và sốt rét.

108
00:07:39,460 --> 00:07:43,047
Khi nhận thấy sốt rét được đầu tư quá ít,

109
00:07:43,130 --> 00:07:45,132
tôi đã thấy khá sốc.

110
00:07:46,926 --> 00:07:52,139
Hàng tấn DDT đã được sử dụng để ngăn
căn bệnh nghiêm trọng này tấn công trẻ em.

111
00:07:52,223 --> 00:07:56,393
Chiến tranh, dù tàn khốc và tồi tệ,
một lần nữa đã đóng góp phát kiến

112
00:07:56,477 --> 00:07:57,311
giúp cứu người.

113
00:07:57,394 --> 00:07:59,605
Quân đội từng tài trợ
nhiều nghiên cứu sốt rét

114
00:07:59,688 --> 00:08:02,942
vì binh lính tới
những nơi có bệnh sốt rét và chết.

115
00:08:03,025 --> 00:08:07,196
Sau đó những loại thuốc đã bảo vệ họ
được cho là đã đủ tốt,

116
00:08:07,279 --> 00:08:09,448
nên nó không còn là ưu tiên của họ nữa.

117
00:08:11,825 --> 00:08:17,915
Thuốc trị hói đầu còn được đầu tư
nhiều hơn là thuốc trị sốt rét.

118
00:08:18,832 --> 00:08:20,918
Hói đầu là một điều thật tồi tệ.

119
00:08:22,711 --> 00:08:27,424
Vào năm 2000, Quỹ Gates được thành lập,

120
00:08:28,008 --> 00:08:32,721
và việc cứu sống các trẻ em
có thể là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi

121
00:08:32,805 --> 00:08:35,391
và thực sự tạo ra một sự khác biệt lớn.

122
00:08:39,019 --> 00:08:41,105
Sốt rét đang trầm trọng hơn.

123
00:08:41,188 --> 00:08:43,607
Màn ngủ có thể tạo ra sự khác biệt lớn.

124
00:08:44,108 --> 00:08:46,610
Sau này sẽ có vắc xin.

125
00:08:46,694 --> 00:08:49,738
Giá trị đồng tiền đầu tư,
thứ mà người Mỹ muốn,

126
00:08:49,822 --> 00:08:51,865
sẽ lớn hơn mọi khoản đầu tư khác.

127
00:08:52,408 --> 00:08:57,705
Tôi và Bill Gates hẹn nhau
đi ăn burger phô mai…

128
00:08:57,788 --> 00:08:59,790
NHẠC SĨ VÀ NHÀ HOẠT ĐỘNG

129
00:08:59,873 --> 00:09:01,417
…để bàn về sức khỏe toàn cầu.

130
00:09:01,500 --> 00:09:04,169
Tôi nghĩ anh ấy thấy bị xúc phạm khi có

131
00:09:04,253 --> 00:09:09,133
bất cứ sự phí phạm ngu ngốc, bừa bãi nào,

132
00:09:09,800 --> 00:09:11,969
nhưng mạng người là ưu tiên số một.

133
00:09:13,012 --> 00:09:16,307
Nó có vẻ làm anh ấy bức xúc,
nhưng anh ấy sẽ tranh cãi với mọi thứ.

134
00:09:17,141 --> 00:09:21,854
Thời kỳ đầu thật điên rồ.
Biết anh ấy được gọi là Kill Bill chứ?

135
00:09:22,938 --> 00:09:26,984
Tôi còn nhớ, các bộ trường tài chính
đang họp và anh ấy hét lên:

136
00:09:27,067 --> 00:09:32,156
"Các ông nói dối.
Đó là lời nói dối. Các ông biết điều đó".

137
00:09:32,239 --> 00:09:33,324
Và tôi…

138
00:09:34,366 --> 00:09:37,828
Ừ, Bill Gates có chút máu punk rock.
Không ngờ tới nhỉ?

139
00:09:37,911 --> 00:09:41,123
Cần có các vắc xin mới
để trẻ em được sống.

140
00:09:41,874 --> 00:09:46,045
Cả nhân loại chúng ta
đang cố gắng giúp đỡ nhau như thế nào?

141
00:09:47,171 --> 00:09:51,091
Chúng tôi đã gây một quỹ 30 triệu đô la
để nghiên cứu sốt rét.

142
00:09:51,175 --> 00:09:55,012
Tôi sốc vì nó khiến chúng tôi thành
nhà tài trợ lớn nhất lĩnh vực.

143
00:09:55,095 --> 00:09:56,972
DIỄN ĐÀN SỐT RÉT

144
00:09:57,056 --> 00:10:01,018
Những người chết vì sốt rét không có
tiếng nói trên thị trường.

145
00:10:01,101 --> 00:10:03,562
Đó không phải là một cơ hội kiếm lời.

146
00:10:03,646 --> 00:10:09,401
Thị trường thức ăn cho chó lớn gấp 40 lần
thị trường cho bệnh sốt rét.

147
00:10:10,152 --> 00:10:14,823
Từ năm 1990, ta đã giảm một nửa tình trạng
nghèo đói cùng cực và tử vong ở trẻ em.

148
00:10:15,658 --> 00:10:16,784
Bạn thường tin rằng

149
00:10:16,867 --> 00:10:19,912
khi Bill nói ta có thể làm gì đó,
ta sẽ làm được.

150
00:10:19,995 --> 00:10:23,082
- Ông có nghĩ ta làm được không?
- Chắc chắn rồi.

151
00:10:27,378 --> 00:10:29,254
Hãy kể cho tôi về Diabaté.

152
00:10:29,338 --> 00:10:32,883
Diabaté đang dẫn đầu
dự án Target Malaria tại Burkina Faso.

153
00:10:32,966 --> 00:10:35,678
Anh ấy có nền tảng tốt về côn trùng học.

154
00:10:35,761 --> 00:10:36,595
Muỗi à?

155
00:10:36,679 --> 00:10:40,933
Muỗi. Chuyên gia tầm thế giới về nhận định
nơi muỗi sẽ tập trung để giao phối.

156
00:10:48,524 --> 00:10:51,568
- Chào. Rất vui được gặp anh.
- Chào. Tôi cũng vậy.

157
00:10:52,653 --> 00:10:56,031
Đầu tiên, tôi muốn nói,
số liệu có thể nói lên nhiều điều.

158
00:10:57,032 --> 00:11:00,953
Trong số 247 triệu ca
trên toàn cầu mỗi năm,

159
00:11:01,912 --> 00:11:05,833
Số ca là 235 triệu ca, chỉ tính riêng ở…

160
00:11:05,916 --> 00:11:07,292
- Thật khó tin.
- …châu Phi.

161
00:11:07,960 --> 00:11:09,211
Giờ vấn đề thực sự là

162
00:11:09,294 --> 00:11:12,131
khi ông xem xét
các công cụ truyền thống ta có,

163
00:11:12,214 --> 00:11:15,384
màn ngủ, các loại thuốc mới, vân vân,

164
00:11:15,926 --> 00:11:18,095
những gì họ đã làm là thật khó tin.

165
00:11:18,178 --> 00:11:23,058
Nhưng hiện tại,
có vẻ họ đã chạm đến giới hạn bảo vệ.

166
00:11:23,684 --> 00:11:29,940
Về cơ bản, với các công cụ hiện tại,
nó giống như ông đang ở trong một siêu xe

167
00:11:30,441 --> 00:11:33,152
và muốn đi lên mặt trăng.
Sao ông làm được điều đó?

168
00:11:33,652 --> 00:11:35,738
Ông cần một động cơ hoàn toàn khác.

169
00:11:37,239 --> 00:11:39,700
Ta cần nỗ lực nghiên cứu

170
00:11:39,783 --> 00:11:42,786
để tìm ra các công cụ mới.

171
00:11:43,454 --> 00:11:44,455
MẪU PHÂN TÍCH

172
00:11:44,538 --> 00:11:48,041
Để trừ bệnh sốt rét,
ta phải kết hợp các công cụ khác nhau.

173
00:11:48,125 --> 00:11:52,838
Ta phải cố diệt trừ muỗi
và ngăn muỗi truyền bệnh cho người.

174
00:11:52,921 --> 00:11:55,591
Ta cũng phải bảo vệ con người tốt hơn,

175
00:11:55,674 --> 00:11:58,844
và giết những ký sinh trùng
có thể xâm nhập.

176
00:11:58,927 --> 00:12:02,598
Chúng tôi cũng nghĩ:
"Làm sao ta bảo vệ những người bị đốt

177
00:12:02,681 --> 00:12:05,934
để đảm bảo ký sinh trùng
không có cơ hội bám rễ?

178
00:12:06,935 --> 00:12:10,105
Lý do mà hiện nay
ta vẫn đang phải giải quyết điều này

179
00:12:10,189 --> 00:12:13,734
là bởi ký sinh trùng sốt rét có
một vòng đời phức tạp.

180
00:12:13,817 --> 00:12:17,821
Ký sinh trùng này có hình dạng khác nhau
ở từng giai đoạn.

181
00:12:19,156 --> 00:12:22,326
Ký sinh trùng sốt rét có
nhiều cấu tạo phức tạp

182
00:12:22,409 --> 00:12:25,412
được dùng để làm rối loạn
hệ thống miễn dịch,

183
00:12:25,496 --> 00:12:28,791
né tránh thứ mạnh nhất
hệ thống miễn dịch có thể tung ra.

184
00:12:29,291 --> 00:12:30,959
Ký sinh trùng đang tiến hóa.

185
00:12:31,710 --> 00:12:34,505
Các loại thuốc ta dùng
đã cứu mạng nhiều người,

186
00:12:34,588 --> 00:12:37,257
và ký sinh trùng đang bắt đầu kháng thuốc.

187
00:12:37,883 --> 00:12:42,137
Nên để phát triển một loại vắc xin,
ta phải thông minh hơn ký sinh trùng.

188
00:12:43,555 --> 00:12:48,060
Rõ ràng, mục tiêu lớn ở đây
là có một loại vắc xin hiệu quả,

189
00:12:48,143 --> 00:12:50,312
có giá rẻ, đáng tin cậy,

190
00:12:50,395 --> 00:12:52,940
và có thể được phân phối khắp thế giới.

191
00:12:56,527 --> 00:13:00,364
QUẬN SIAYA, KENYA

192
00:13:08,997 --> 00:13:09,832
Khỏe không?

193
00:13:09,915 --> 00:13:10,749
Vâng.

194
00:13:11,250 --> 00:13:16,630
Đây là nơi diễn ra các nghiên cứu
có tầm ảnh hưởng cho vắc xin RTS,S.

195
00:13:17,673 --> 00:13:19,508
Lần thử nghiệm vắc xin đầu tiên

196
00:13:19,591 --> 00:13:21,677
đã diễn ra trong hai phòng này.

197
00:13:22,761 --> 00:13:25,639
Tôi đã có thời gian dài
ở trong hai phòng này.

198
00:13:26,557 --> 00:13:30,602
Tôi đã nghiên cứu vắc xin sốt rét
trong gần bảy năm.

199
00:13:31,395 --> 00:13:34,439
Khi bắt đầu lần thử này,
chúng tôi rất phấn khích.

200
00:13:34,523 --> 00:13:39,152
Tôi thực sự đã nghĩ nó sẽ có hiệu quả,
nhưng kết quả là cực kỳ đáng thất vọng.

201
00:13:40,445 --> 00:13:43,323
Cứ hai phút lại có
một người chết vì sốt rét.

202
00:13:43,407 --> 00:13:45,951
Kết quả là như vậy.

203
00:13:46,034 --> 00:13:49,663
Mỗi tuần có khoảng 10, 15 ngàn người chết.

204
00:13:49,746 --> 00:13:51,957
Mỗi tuần, mỗi năm.

205
00:13:53,584 --> 00:13:56,003
Bạn phải vận dụng dữ liệu,

206
00:13:56,086 --> 00:13:58,755
phân tích và nghĩ ra một giải pháp khác.

207
00:13:58,839 --> 00:14:02,968
Điều đó khiến tôi chuyển hướng
sang một cách can thiệp mới.

208
00:14:04,845 --> 00:14:08,098
Chúng tôi đã phân lập được
một kháng thể đơn dòng

209
00:14:08,181 --> 00:14:12,019
cực kỳ hiệu quả trong phòng chống sốt rét.

210
00:14:12,811 --> 00:14:17,441
Vậy câu hỏi là: "Thứ này có thể hiệu quả,
nhưng nó có an toàn không?"

211
00:14:22,529 --> 00:14:25,908
Vì chỉ có vài trăm ký sinh trùng sốt rét

212
00:14:25,991 --> 00:14:29,077
được đưa vào mỗi khi muỗi đốt bạn,

213
00:14:29,161 --> 00:14:32,998
nếu bạn có thể ngăn ký sinh trùng ở đó
bằng một liều kháng thể,

214
00:14:33,081 --> 00:14:37,669
về cơ bản, bạn có thể ngăn sốt rét diễn ra
bên trong vật chủ là người.

215
00:14:39,421 --> 00:14:42,841
Nó trói các ký sinh trùng lại
trước khi chúng đi vào gan.

216
00:14:42,925 --> 00:14:45,302
Điều đó gọi là kiểm soát vật chủ.

217
00:14:45,385 --> 00:14:48,388
Bạn cho chúng
phản ứng miễn dịch mà bạn muốn.

218
00:14:49,473 --> 00:14:52,851
Liệu ta có thể kê từng liều một,

219
00:14:53,435 --> 00:14:58,899
và liều lượng kháng thể đó có đủ để
cung cấp sự bảo vệ trong một năm không,

220
00:14:59,691 --> 00:15:02,569
hay bạn cần liều thứ hai
ở thời điểm sáu tháng?

221
00:15:02,653 --> 00:15:06,490
Nghiên cứu được thiết kế như vậy,
và giờ chúng tôi đã đi được nửa đường.

222
00:15:06,573 --> 00:15:10,702
Chúng tôi đã tiêm một liều duy nhất,
và sẽ xem xét dữ liệu sáu tháng.

223
00:15:13,455 --> 00:15:14,289
Xong rồi.

224
00:15:15,290 --> 00:15:21,296
Đến nay, chúng tôi đã có 324 trẻ em
cho phần thứ hai của thử nghiệm.

225
00:15:21,380 --> 00:15:23,840
CẤP CỨU
CHÍNH QUYỀN QUẬN SIAYA

226
00:15:29,596 --> 00:15:35,894
Xi-lanh này có một ml.
Hãy xác nhận là có một ml.

227
00:15:36,937 --> 00:15:40,732
Em bé đã đến theo lịch hẹn.
Nó đang không bị ốm.

228
00:15:40,816 --> 00:15:42,150
Được. Lịch số mấy nhỉ?

229
00:15:42,234 --> 00:15:43,777
- Số 112.
- Số 112.

230
00:15:43,860 --> 00:15:44,820
- Vâng.
- Được.

231
00:15:46,321 --> 00:15:49,157
Tham gia thử nghiệm chủ yếu là các bà mẹ.

232
00:16:02,629 --> 00:16:04,172
Tôi là Bernadina Odhiambo…

233
00:16:04,256 --> 00:16:05,257
QUẬN SIAYA, KENYA

234
00:16:05,340 --> 00:16:07,175
…và tôi 26 tuổi.

235
00:16:12,055 --> 00:16:13,640
Tôi là mẹ của hai đứa con.

236
00:16:15,642 --> 00:16:18,186
Ian và Margaret.

237
00:16:21,231 --> 00:16:25,193
Siaya là nơi có rủi ro cao bị sốt rét.

238
00:16:27,904 --> 00:16:32,951
Chúng tôi biết có thể tự thực hiện
một số biện pháp để kiểm soát việc đó.

239
00:16:34,036 --> 00:16:37,247
Tôi đã làm sạch nhất có thể.

240
00:16:38,415 --> 00:16:41,251
Ở đây không có nước đọng.

241
00:16:44,296 --> 00:16:47,841
Chúng tôi mắc màn khi đi ngủ.

242
00:16:47,924 --> 00:16:50,552
Chúng tôi có thể dùng thuốc chống muỗi.

243
00:16:52,971 --> 00:16:57,392
Chúng tôi có nghe về các nghiên cứu
sốt rét được thực hiện ở quận Siaya.

244
00:16:57,976 --> 00:17:02,230
Tôi rất quan tâm
vì tôi là một nạn nhân của bệnh sốt rét.

245
00:17:04,983 --> 00:17:09,696
Con trai lớn của tôi bị sốt rét
khi được hai tháng tuổi.

246
00:17:12,115 --> 00:17:16,870
Nên khi có các nghiên cứu,
tôi đã quyết định tham gia.

247
00:17:20,874 --> 00:17:24,127
Khi bắt đầu nghiên cứu,
chúng tôi được mời đến.

248
00:17:24,711 --> 00:17:26,755
Chúng tôi đã đến Kogelo.

249
00:17:28,381 --> 00:17:31,134
Họ đang lấy máu để xét nghiệm.

250
00:17:31,218 --> 00:17:34,721
Sau đó, các con tôi được tiêm
một liều vắc xin sốt rét.

251
00:17:40,727 --> 00:17:44,815
Bạn có thể nhìn thấy cây ngô
khi ta đang lái xe qua phía Tây Kenya.

252
00:17:44,898 --> 00:17:47,859
Đây trông như là phía Tây Nebraska.

253
00:17:47,943 --> 00:17:51,530
Đây là địa điểm thứ hai.
Đây là trạm y tế Kogelo.

254
00:17:52,114 --> 00:17:54,533
Kogelo nằm ở một vùng nông thôn.

255
00:17:54,616 --> 00:17:59,162
Một điều nổi tiếng về nơi này là nó
chính là nơi cha Tổng thống Obama sinh ra.

256
00:18:00,163 --> 00:18:04,417
Tôi nghĩ bạn phải hiểu rằng
nếu bạn mang đến một sự can thiệp mới,

257
00:18:04,501 --> 00:18:07,963
họ muốn hiểu rõ dữ liệu đó là gì.

258
00:18:10,382 --> 00:18:12,926
Chúng ta rất vui khi có Bob ở đây hôm nay

259
00:18:13,009 --> 00:18:17,681
để cập nhật về chủ đề
kháng thể đơn dòng sốt rét.

260
00:18:22,853 --> 00:18:25,480
Chào mừng, và cảm ơn mọi người đã tới.

261
00:18:26,064 --> 00:18:28,108
Khi chúng ta đều được tiêm chủng,

262
00:18:28,191 --> 00:18:31,820
vắc xin được đưa vào
và các bạn có một phản ứng kháng thể.

263
00:18:32,612 --> 00:18:35,866
Các bạn có các kháng thể rất tốt
làm công việc bảo vệ.

264
00:18:35,949 --> 00:18:38,660
Các kháng thể này không có hại gì.

265
00:18:38,743 --> 00:18:41,413
Được rồi, ta có một đội gồm các kháng thể.

266
00:18:42,414 --> 00:18:44,166
Ai biết Michael Jordan nào?

267
00:18:44,916 --> 00:18:46,168
Cầu thủ bóng rổ.

268
00:18:48,670 --> 00:18:49,754
Không à?

269
00:18:50,338 --> 00:18:51,381
Mbappé thì sao?

270
00:18:51,464 --> 00:18:55,677
Anh ấy có thể kết liễu không? Mbappé!
Một pha dứt điểm hoàn hảo!

271
00:18:55,760 --> 00:18:58,972
Giả sử cả đội của các bạn đều là Mbappé.

272
00:18:59,598 --> 00:19:02,350
Tỷ lệ thắng của đội đó sẽ tăng lên.

273
00:19:02,434 --> 00:19:04,686
Kháng thể đơn dòng là như vậy.

274
00:19:04,769 --> 00:19:08,064
Ta nên tiêm bao nhiêu liều?

275
00:19:08,148 --> 00:19:11,026
Ở giai đoạn này,
một liều có tác dụng nửa năm.

276
00:19:11,109 --> 00:19:14,571
Mục tiêu của chúng tôi
là một liều có tác dụng cả năm.

277
00:19:15,155 --> 00:19:17,115
- Cảm ơn.
- Cảm ơn vì câu hỏi của các bạn.

278
00:19:17,824 --> 00:19:20,327
Câu hỏi tôi hay nhận được nhất là chi phí.

279
00:19:20,410 --> 00:19:23,371
Với tôi, đó thực sự là rào cản lớn nhất.

280
00:19:23,455 --> 00:19:27,000
Tôi không nghĩ
nó nhất thiết phải là rào cản về khoa học.

281
00:19:28,251 --> 00:19:32,547
Rồi chúng tôi cố thuyết phục họ
rằng chúng tôi có thể làm nó rẻ hơn nhiều.

282
00:19:34,633 --> 00:19:38,511
Nếu họ có thể hạ chi phí
và khiến hiệu quả tăng lên rất cao,

283
00:19:38,595 --> 00:19:42,849
ở bất cứ nơi nào có kháng thể đó,
trẻ em sẽ không bị sốt rét.

284
00:19:44,601 --> 00:19:47,938
Việc chính mà chúng tôi luôn làm
với sốt rét là làm các loại thuốc

285
00:19:48,021 --> 00:19:50,857
để bạn uống khi phát hiện thấy sốt.

286
00:19:52,108 --> 00:19:56,321
Ở Nam Mỹ, cây canh-ki-na mọc rất cao,

287
00:19:56,404 --> 00:19:58,073
và ai đó đã phát hiện ra

288
00:19:58,156 --> 00:20:02,202
rằng nếu bạn luộc vỏ cây lên,
chính là ký ninh, và uống nó,

289
00:20:02,285 --> 00:20:04,788
bạn có thể khỏi bệnh sốt rét rất nhanh.

290
00:20:04,871 --> 00:20:07,540
CHỮA SỐT RÉT BẰNG KÝ NINH
CHỌN CÁCH TIÊU CHUẨN

291
00:20:07,624 --> 00:20:09,584
Điều thú vị về ký ninh

292
00:20:09,668 --> 00:20:12,963
là thực ra nó là
một trong các thành phần của nước tonic.

293
00:20:14,089 --> 00:20:18,301
Tonic là từ chúng tôi dùng
khi nói về thuốc. Một liều thuốc bổ.

294
00:20:18,385 --> 00:20:21,012
Và nước tonic, nước ký ninh

295
00:20:21,096 --> 00:20:24,474
là thứ mà ở thế kỷ 18 và 19, các thủy thủ

296
00:20:24,557 --> 00:20:27,143
thường dùng làm thuốc phòng bệnh.

297
00:20:29,104 --> 00:20:30,397
Nó có vị rất đắng,

298
00:20:30,480 --> 00:20:33,900
nên thực dân Anh ở Ấn Độ
đã thêm rượu gin để giảm vị,

299
00:20:33,984 --> 00:20:35,819
và món gin và tonic ra đời.

300
00:20:36,403 --> 00:20:40,073
Rõ ràng, giờ người ta không uống thứ đó
để chống sốt rét.

301
00:20:41,241 --> 00:20:43,159
Cà phê cũng có sự liên quan.

302
00:20:43,243 --> 00:20:46,913
Ban đầu, cà phê được chào mời
như thuốc chữa bệnh sốt rét,

303
00:20:47,414 --> 00:20:50,083
và đó là lúc bắt đầu
truyền thuyết về cà phê

304
00:20:50,166 --> 00:20:53,420
và cho đến tận cuối những năm 1800,
nó được quảng cáo

305
00:20:53,503 --> 00:20:55,297
như một loại thuốc hạ sốt rét.

306
00:20:56,840 --> 00:20:59,551
Người Ai Cập cổ đại đã tắm
với nước tiểu người.

307
00:21:00,051 --> 00:21:04,222
Người La Mã đeo một lá bùa trên cổ
với câu thần chú: "Abracadabra".

308
00:21:04,306 --> 00:21:07,267
Nguồn gốc của nó là thế,
để xua đuổi bệnh sốt rét.

309
00:21:09,978 --> 00:21:12,230
Bệnh sốt rét rất khó bị đẩy lùi

310
00:21:12,814 --> 00:21:14,858
Đã có nhiều nỗ lực thất bại.

311
00:21:17,444 --> 00:21:18,278
Đã rất lâu,

312
00:21:18,361 --> 00:21:22,282
ta đã nói điều này về bệnh truyền nhiễm:
"Ta có thể đẩy lùi nó hay không?"

313
00:21:22,782 --> 00:21:25,577
Ta đã đẩy lùi được một bệnh,
đó là bệnh đậu mùa.

314
00:21:26,286 --> 00:21:29,622
Với bệnh bại liệt, ta có đến gần
nhưng chưa thành công,

315
00:21:30,123 --> 00:21:34,669
nhưng với sốt rét,
đó là một câu chuyện hoàn toàn khác.

316
00:21:43,678 --> 00:21:45,472
- Chào. Ổn chứ?
- Tony. Ổn chứ?

317
00:21:45,555 --> 00:21:47,766
- Mừng gặp anh. Mời vào.
- Cảm ơn đã mời tôi.

318
00:21:47,849 --> 00:21:49,142
Rất hân hạnh. Vào đi.

319
00:21:49,225 --> 00:21:50,852
100 NGƯỜI CÓ ẢNH HƯỞNG NHẤT

320
00:21:50,935 --> 00:21:53,146
Tôi nghĩ các nghiên cứu về kháng thể

321
00:21:53,229 --> 00:21:55,940
đang được thực hiện
ở Kenya và nhiều nơi khác

322
00:21:56,024 --> 00:21:58,276
có chứng cứ về mức độ khả thi rất cao,

323
00:21:58,360 --> 00:22:05,075
nhưng tôi lo là ta sẽ mất đi sự chú ý
trước khi ta đến được giai đoạn cuối cùng.

324
00:22:05,158 --> 00:22:10,038
Tôi nghĩ việc loại bỏ sốt rét ở nhiều vùng
và nhiều quốc gia

325
00:22:10,121 --> 00:22:13,833
là hoàn toàn khả thi.

326
00:22:14,584 --> 00:22:20,465
Việc đẩy lùi bệnh sốt rét
theo nghĩa truyền thống sẽ rất khó khăn

327
00:22:20,548 --> 00:22:24,761
bởi sự phổ biến của muỗi,
khí hậu, và nhu cầu kiểm soát.

328
00:22:25,303 --> 00:22:28,390
Nên tôi có hy vọng lớn với khoa học.

329
00:22:28,473 --> 00:22:34,187
Khi các công cụ của chúng ta đã rất tốt,
ta có tham vọng dùng một vùng địa lý

330
00:22:34,687 --> 00:22:38,149
và cố đẩy thật mạnh việc can thiệp

331
00:22:38,233 --> 00:22:41,444
để hoàn toàn đẩy lùi ký sinh trùng
khỏi khu vực đó.

332
00:22:41,528 --> 00:22:43,363
Có nhiều bước và cách làm.

333
00:22:43,446 --> 00:22:46,199
Về muỗi, về chữa trị, về phòng ngừa.

334
00:22:46,783 --> 00:22:51,246
Sức khỏe cộng đồng cần gì,
và cơ hội khoa học ở đây là gì?

335
00:22:51,830 --> 00:22:55,291
Và anh phải chọn giữa việc
theo đuổi các cơ hội khoa học hiện có

336
00:22:55,375 --> 00:22:59,129
hay tạo ra các cơ hội khoa học mới.

337
00:23:01,589 --> 00:23:03,508
Để chống lại sự đe dọa của muỗi,

338
00:23:04,008 --> 00:23:07,762
các nhà khoa học không ngừng nghiên cứu
những con muỗi mang mầm bệnh.

339
00:23:08,263 --> 00:23:11,266
Họ tìm các cách mới
để kiếm soát và tiêu diệt chúng.

340
00:23:12,851 --> 00:23:16,146
Để về được con số không,
bạn phải cho mọi người thuốc,

341
00:23:16,229 --> 00:23:19,858
nhưng bạn cũng cần diệt trừ muỗi.

342
00:23:21,151 --> 00:23:24,237
Tôi nghĩ một trong những khó khăn
của chúng ta là

343
00:23:24,320 --> 00:23:27,740
căn bệnh này
có thể được phòng ngừa và chữa trị.

344
00:23:27,824 --> 00:23:31,786
Tôi bắt đầu sự nghiệp của mình
bằng cách nhìn vào một lồng muỗi

345
00:23:31,870 --> 00:23:36,291
và chợt nhận ra
rằng nếu ta giết lũ muỗi này,

346
00:23:36,374 --> 00:23:39,377
ta có thể ngăn chặn mọi thứ khác
xảy ra sau đó.

347
00:23:42,755 --> 00:23:47,510
Trong lịch sử,
DDT là công cụ diệt muỗi nổi tiếng nhất.

348
00:23:48,386 --> 00:23:50,305
Nó có nhiều tác động tiêu cực,

349
00:23:50,388 --> 00:23:54,434
và phong trào về môi trường nói
ta nên tránh xa thứ đó.

350
00:23:54,517 --> 00:23:57,228
Giờ ta có một ý tưởng gọi là ổ gen,

351
00:23:57,312 --> 00:24:03,818
tức là dùng gen của muỗi
để khiến chúng không thể sinh sôi.

352
00:24:03,902 --> 00:24:06,237
Đó là thứ đáng chờ đợi nhất mà ta có.

353
00:24:12,494 --> 00:24:16,956
Tôi tham gia vì từ khi còn nhỏ,
tôi đã luôn quan tâm đến sinh vật sống,

354
00:24:17,040 --> 00:24:20,126
được bố mẹ đưa đến Galápagos,
và điều đó đã khiến tôi đọc Darwin.

355
00:24:23,338 --> 00:24:24,839
Tôi thấy bị hấp dẫn bởi

356
00:24:24,923 --> 00:24:29,135
cách mà tấm thảm của sự sống
được dệt một cách khó tin,

357
00:24:29,219 --> 00:24:31,763
và tôi nghĩ: "Mình muốn học để làm thế.

358
00:24:31,846 --> 00:24:34,933
Mình muốn học để thay đổi các loài".

359
00:24:36,893 --> 00:24:40,438
Nếu bạn có thể phát minh một công nghệ
giúp loại bỏ sốt rét vĩnh viễn,

360
00:24:40,522 --> 00:24:41,356
bạn sẽ làm chứ?

361
00:24:42,273 --> 00:24:44,526
Câu trả lời hẳn liên quan đến CRISPR.

362
00:24:45,777 --> 00:24:48,905
Công nghệ chỉnh sửa gen của CRISPR
về cơ bản là chiếc kéo cho gen,

363
00:24:48,988 --> 00:24:52,116
cho phép chúng ta cắt
một trình tự gen cụ thể

364
00:24:52,200 --> 00:24:57,372
và đưa vào một trình tự ADN mới
ở đoạn bị cắt.

365
00:24:57,455 --> 00:25:00,208
Ta có thể dùng nó
để tạo nên thứ gọi là ổ gen,

366
00:25:00,291 --> 00:25:04,420
thứ cho phép ta lan truyền sự thay đổi
từ một cá thể

367
00:25:04,504 --> 00:25:07,048
ra toàn bộ quần thể trong tự nhiên.

368
00:25:08,800 --> 00:25:12,262
Và phiên bản mạnh nhất,
thứ gọi là ổ gen tự lan truyền,

369
00:25:12,345 --> 00:25:15,932
không có giới hạn nào
về sự vượt qua ranh giới về loài.

370
00:25:16,015 --> 00:25:18,810
Nghĩa là nếu có một dòng gen
trong một quần thể,

371
00:25:18,893 --> 00:25:21,396
nó sẽ lan ra để tác động lên cả quần thể.

372
00:25:23,231 --> 00:25:26,943
Nếu bạn có CRISPR, khả năng thay đổi gen,

373
00:25:27,443 --> 00:25:31,531
và ổ gen, thứ lan truyền sự di truyền,

374
00:25:32,198 --> 00:25:37,287
ta có thể viết lại mã gen
để quyết định thứ ta sẽ truyền đi,

375
00:25:37,996 --> 00:25:42,750
và biến tất cả thành con đực, và như thế,
chúng không thể giao phối được nữa.

376
00:25:42,834 --> 00:25:47,213
Khi tất cả đã bị biến thành con đực,
giống loài đó coi như kết thúc,

377
00:25:47,297 --> 00:25:50,425
và về lý thuyết,
đó là dấu chấm hết cho căn bệnh đó.

378
00:25:51,926 --> 00:25:54,512
Người ta nói:
"Nó có thể đi ra khỏi con muỗi chứ?

379
00:25:54,596 --> 00:26:00,226
Nó có thể lai với côn trùng thụ phấn
cho chúng ta trái cây chứ?"

380
00:26:00,310 --> 00:26:03,855
Có nhiều câu hỏi chính đáng
về một kỹ thuật mạnh như thế này.

381
00:26:07,275 --> 00:26:09,694
Muỗi hoàn toàn có các lợi ích cho xã hội.

382
00:26:09,777 --> 00:26:11,904
Chúng thuộc hệ sinh thái tự nhiên

383
00:26:12,697 --> 00:26:16,951
và là thức ăn cho loài khác.
Cá tầm, cá hồi, các động vật gần mặt nước.

384
00:26:17,035 --> 00:26:19,579
Chúng là thức ăn cho chim và dơi.

385
00:26:20,288 --> 00:26:25,376
Một số loài phong lan có lẽ sẽ tuyệt chủng
nếu loài muỗi bị tuyệt chủng.

386
00:26:25,460 --> 00:26:30,673
Nên muỗi là một phần có giá trị
của bất cứ hệ sinh thái tự nhiên nào.

387
00:26:31,883 --> 00:26:34,594
Khi bạn loại bỏ một loài
khỏi một hệ sinh thái,

388
00:26:34,677 --> 00:26:36,846
hệ quả có thể là sự mất đa dạng sinh học

389
00:26:36,929 --> 00:26:39,474
với nhiều hệ quả ngoài ý muốn
với các hệ sinh thái khác.

390
00:26:39,557 --> 00:26:42,310
Ví dụ, voi ma mút lông cừu tuyệt chủng

391
00:26:42,393 --> 00:26:45,813
kéo theo cả những con bọ xấu số
lấy thức ăn từ chúng.

392
00:26:48,775 --> 00:26:51,903
Chỉ ở châu Phi đã có hàng ngàn loại muỗi.

393
00:26:51,986 --> 00:26:54,489
Nhiều đến nỗi nếu chỉ loại bỏ vài loài,

394
00:26:54,572 --> 00:26:57,367
những loài phát tán sốt rét,
một con số rất nhỏ,

395
00:26:57,450 --> 00:27:00,995
khả năng hệ sinh thái bị ảnh hưởng
là cực kỳ thấp.

396
00:27:01,746 --> 00:27:04,082
Không phải là không có, nhưng rất thấp.

397
00:27:12,715 --> 00:27:14,884
Nghiên cứu là một quá trình dài.

398
00:27:15,551 --> 00:27:18,554
Giờ ta muốn có thứ gì đó ngay,
mà ta cần thời gian nghiên cứu

399
00:27:19,055 --> 00:27:23,101
để phát triển thứ công nghệ riêng biệt
như chúng tôi đang làm.

400
00:27:26,020 --> 00:27:28,189
Tôi làm trong dự án Target Malaria.

401
00:27:28,690 --> 00:27:33,486
Chúng tôi dùng các công cụ gen tiên tiến
để loại bỏ sốt rét trong tương lai.

402
00:27:34,737 --> 00:27:38,825
Ta chưa có muỗi mang ổ gen ở châu Phi
vì nhiều lý do.

403
00:27:38,908 --> 00:27:41,035
Có rất nhiều các yếu tố khác
xung quanh nó,

404
00:27:41,536 --> 00:27:44,247
và tất cả các mảnh ghép cần được chắp nối

405
00:27:44,330 --> 00:27:47,083
để đảm bảo ta có một thứ gì đó hiệu quả

406
00:27:47,166 --> 00:27:49,043
và rất an toàn cho cộng đồng.

407
00:27:51,045 --> 00:27:52,755
Dịch sốt rét xảy ra ở nông thôn,

408
00:27:53,756 --> 00:27:55,091
và vào mùa mưa.

409
00:27:56,134 --> 00:27:58,428
Dùng muỗi để phát tán gen,

410
00:27:59,053 --> 00:28:01,389
và ngay cả ở một khu vực khó khăn,

411
00:28:02,056 --> 00:28:05,017
nơi ông không thể tiếp cận,
muỗi sẽ làm việc đó thay ông.

412
00:28:05,518 --> 00:28:08,855
Chúng tôi cảm thấy
đây là một công cụ mang tính thay đổi,

413
00:28:08,938 --> 00:28:11,566
mà thả muỗi ở thực địa là một việc rất dễ.

414
00:28:12,066 --> 00:28:15,945
Tôi sẽ chỉ mất 30 phút,
nhưng ta đã mất bảy năm để làm việc đó.

415
00:28:16,529 --> 00:28:19,157
Nếu ông bắt đầu ngay với ổ gen,
nó sẽ lan ra,

416
00:28:19,240 --> 00:28:23,286
sẽ có nhiều khía cạnh ông không ngờ tới,
chuyện đó sẽ rất khó khăn.

417
00:28:23,369 --> 00:28:26,289
Ông cần phục vụ cộng đồng
để có giấy phép xã hội.

418
00:28:26,372 --> 00:28:30,918
Đây không phải thứ tự nhiên mà có.
Ông thực sự cần xây dựng lòng tin ở họ.

419
00:28:31,002 --> 00:28:34,380
Tôi không thể mang một xô đầy muỗi
tới một làng bất kỳ

420
00:28:35,173 --> 00:28:38,134
với suy nghĩ tôi là một nhà khoa học
đang phục vụ cộng đồng.

421
00:28:38,217 --> 00:28:41,137
Người dân cần phải hiểu được
việc bạn đang làm.

422
00:28:45,558 --> 00:28:46,726
Chào buổi sáng.

423
00:28:46,809 --> 00:28:47,643
Khỏe chứ?

424
00:28:47,727 --> 00:28:48,770
Khỏe. Cảm ơn.

425
00:28:48,853 --> 00:28:49,812
Chào buổi sáng.

426
00:28:49,896 --> 00:28:51,230
- Anh ổn chứ?
- Rất ổn.

427
00:28:51,314 --> 00:28:52,356
Tốt lắm. Cảm ơn.

428
00:28:52,440 --> 00:28:54,984
Rất vui khi hai người ở đây sáng nay.

429
00:28:55,067 --> 00:28:59,363
Như các anh thấy, đây là nơi chúng tôi
nuôi côn trùng. Muỗi đều ở cả đây.

430
00:29:01,824 --> 00:29:05,119
Chúng tôi biết có một số mối quan ngại,

431
00:29:06,078 --> 00:29:10,082
nên đôi khi sẽ thật có ích
nếu bạn có thể đưa các lãnh đạo cộng đồng

432
00:29:10,166 --> 00:29:12,418
tới nơi nuôi con trùng và cho họ xem

433
00:29:12,502 --> 00:29:14,921
những con muỗi, các bạn biến đổi chúng,

434
00:29:15,421 --> 00:29:18,341
và cho phép họ hỏi các câu hỏi khác nhau.

435
00:29:18,841 --> 00:29:22,678
Như các anh thấy,
toàn bộ tòa nhà được sơn màu trắng.

436
00:29:23,179 --> 00:29:27,600
Để khi có gì đó ở trên tường,
ta có thể nhìn thấy dễ hơn.

437
00:29:28,267 --> 00:29:35,274
Nếu các anh đứng ở đây,
các anh có thể cảm nhận được gió quạt.

438
00:29:35,358 --> 00:29:39,487
Mọi thứ được thực hiện
sao cho muỗi được giữ ở bên trong.

439
00:29:39,570 --> 00:29:45,952
Tất cả muỗi ở hàng này
đã được biến đổi gen.

440
00:29:46,035 --> 00:29:48,621
Đây là parafin, giống như da người.

441
00:29:48,704 --> 00:29:51,582
Ngoài ra còn có nguồn nhiệt để đặt lên nó.

442
00:29:51,666 --> 00:29:56,462
Nó khiến parafin ấm lên,
và muỗi có thể cảm nhận được ngay.

443
00:29:56,546 --> 00:29:59,966
Khi đó, chúng sẽ đến và bắt đầu hút máu.

444
00:30:01,008 --> 00:30:03,219
Nay tôi đã học nhiều điều
ở nơi nuôi côn trùng.

445
00:30:03,302 --> 00:30:07,390
Tôi đã rất ngạc nhiên
về cách một con muỗi có thể được biến đổi.

446
00:30:08,182 --> 00:30:11,185
Con muỗi rất nhỏ,
và thật kinh ngạc khi nói rằng…

447
00:30:11,269 --> 00:30:13,479
LÃNH ĐẠO HỘI ĐỒNG LÀNG SOUROUKOUDINGA

448
00:30:13,563 --> 00:30:15,064
…nó có thể được biến đổi.

449
00:30:15,147 --> 00:30:18,150
Đó là thứ ta gọi là ADN.

450
00:30:19,443 --> 00:30:22,613
Khi sự biến đổi được tích hợp
vào bộ gen của muỗi,

451
00:30:22,697 --> 00:30:25,241
các anh sẽ thấy chúng có mắt màu đỏ.

452
00:30:25,783 --> 00:30:30,162
Vậy những con muỗi không bị biến đổi
không có mắt đỏ à?

453
00:30:30,246 --> 00:30:32,456
Không, mắt chúng không có màu đỏ.

454
00:30:35,710 --> 00:30:39,338
Thật khó để thay đổi hệ gen của một loài

455
00:30:39,422 --> 00:30:43,509
và biết chắc chắn
hệ lụy cuối cùng từ việc đó.

456
00:30:44,302 --> 00:30:50,558
Ta có thể chỉnh sửa một thụ thể nhất định
ở một tế bào để ngăn nhiễm vi-rút HIV.

457
00:30:51,058 --> 00:30:54,395
Nó cũng gia tăng
tỷ lệ mắc bệnh sốt Tây Sông Nin.

458
00:30:55,021 --> 00:30:58,399
Ngày nay, hầu hết mọi người nói:
"Đó là lựa chọn dễ dàng",

459
00:30:58,482 --> 00:31:01,485
nhưng liệu nó có còn như thế
sau 10.000 năm nữa?

460
00:31:01,569 --> 00:31:04,947
Có thể bệnh sốt Tây Sông Nin
sẽ xóa sổ nhân loại.

461
00:31:05,031 --> 00:31:08,701
Rất khó để nhìn thấy tương lai.

462
00:31:12,163 --> 00:31:14,081
Sẽ có những người nói

463
00:31:14,165 --> 00:31:17,001
ngay cả lợi ích giảm tử vong do sốt rét

464
00:31:17,919 --> 00:31:20,504
cũng không đáng để mở chiếc hộp Pandora.

465
00:31:20,588 --> 00:31:23,215
Tôi hoàn toàn không đồng ý với điều đó.

466
00:31:23,299 --> 00:31:26,719
Chỉ vài loài ở châu Phi

467
00:31:26,802 --> 00:31:30,306
đã đóng góp 80% gánh nặng.

468
00:31:30,890 --> 00:31:36,437
Nó không thuộc danh sách
trong hộp dụng cụ của Tiến sĩ Ác ma,

469
00:31:37,647 --> 00:31:40,149
và đáng buồn là, danh sách đó không trống.

470
00:31:40,232 --> 00:31:42,610
- Nó không ở trong đó.
- Vâng.

471
00:31:45,112 --> 00:31:47,073
Chúng tôi hay nhận được câu hỏi

472
00:31:47,156 --> 00:31:50,534
rằng nếu loại bỏ muỗi, điều gì sẽ xảy ra?

473
00:31:51,410 --> 00:31:55,164
Câu hỏi của tôi là
ta có 600.000 người tử vong mỗi năm.

474
00:31:55,247 --> 00:31:57,083
Chuyện xấu đang xảy ra rồi.

475
00:31:57,959 --> 00:32:00,044
Ta cần hành động.

476
00:32:03,923 --> 00:32:08,135
Vẫn rất khó để tới một nước khác,
với tư cách một người nước ngoài,

477
00:32:08,219 --> 00:32:11,180
và nói với họ
rằng ta muốn sử dụng người dân của họ

478
00:32:11,263 --> 00:32:16,978
và họ có thể có được lợi ích lớn
khi ta chưa chắc chắn, và cuối cùng,

479
00:32:17,061 --> 00:32:20,356
ta sẽ quyết định số phận công nghệ này
sau khi dùng xong.

480
00:32:20,856 --> 00:32:26,237
Toàn bộ lịch sử của chủ nghĩa thực dân
là người da trắng tới châu Phi,

481
00:32:26,320 --> 00:32:30,366
lợi dụng con người
như thể họ là khoáng sản hay gì đó.

482
00:32:32,660 --> 00:32:38,874
Dân chúng thực sự muốn
dự án này thành công

483
00:32:38,958 --> 00:32:43,713
vì chúng tôi đã thấy
nhiều ca bệnh sốt rét nghiêm trọng…

484
00:32:43,796 --> 00:32:44,755
ĐẠI DIỆN QUẬN

485
00:32:44,839 --> 00:32:51,846
…và mọi người đang rất mong chờ
một giải pháp thích hợp.

486
00:32:53,848 --> 00:32:55,891
Môi trường của họ, quyết định là của họ,

487
00:32:55,975 --> 00:32:59,603
nhưng tôi không ở châu Phi,
con tôi không bị sốt rét đe dọa

488
00:32:59,687 --> 00:33:02,606
nhưng nếu con tôi sống ở đó
và bị đe dọa như vậy,

489
00:33:03,107 --> 00:33:04,650
tôi sẽ nói: "Làm ngay đi".

490
00:33:04,734 --> 00:33:09,697
Tự lan truyền, tới thẳng đó,
không thử nghiệm sinh thái gì nữa.

491
00:33:09,780 --> 00:33:14,201
Nếu con tôi bị đe dọa, tôi sẽ nói:
"Làm đi". Đừng phí thì giờ nữa.

492
00:33:15,703 --> 00:33:17,496
Đây là một ví dụ tốt

493
00:33:17,580 --> 00:33:20,750
về lý do mà
thế giới phát triển của chúng ta

494
00:33:20,833 --> 00:33:25,046
cần chú ý tới các dịch bệnh toàn cầu.

495
00:33:25,129 --> 00:33:26,714
Tôi nghĩ có hai lý do.

496
00:33:26,797 --> 00:33:30,843
Một là, với một nước giàu,
tôi nghĩ ta có trách nhiệm về đạo đức

497
00:33:30,926 --> 00:33:35,723
để ngăn những người cực kỳ yếu thế
bị các bệnh có thể phòng ngừa và chữa trị

498
00:33:35,806 --> 00:33:38,017
chỉ vì nơi mà họ được sinh ra,

499
00:33:38,684 --> 00:33:41,270
mà còn có một lợi ích cá nhân
được khai sáng

500
00:33:41,353 --> 00:33:44,065
khi anh đối mặt với các bệnh truyền nhiễm.

501
00:33:44,148 --> 00:33:46,776
Chúng có thể len lỏi vào các vùng khác.

502
00:33:52,073 --> 00:33:54,408
CDC đã ra một cảnh báo sức khỏe mới

503
00:33:54,492 --> 00:33:57,620
sau khi xác nhận
năm trường hợp sốt rét ở Mỹ.

504
00:33:57,703 --> 00:33:59,330
Tin mới nhận ở Maryland…

505
00:33:59,413 --> 00:34:02,458
Sau hơn 40 năm,
đã có một trường hợp nhiễm sốt rét.

506
00:34:03,751 --> 00:34:05,586
Sốt rét rất tàn bạo.

507
00:34:06,128 --> 00:34:08,214
Nếu ta nhìn vào biến đổi khí hậu,

508
00:34:08,297 --> 00:34:10,633
ta có thể thấy rất nhiều vấn đề.

509
00:34:10,716 --> 00:34:14,178
Ta không muốn thế giới trở thành một nơi
mà mỗi khi có vấn đề,

510
00:34:14,261 --> 00:34:17,473
hàng chục đến hàng trăm người phải chết
vì sốt rét, dù tránh được.

511
00:34:19,642 --> 00:34:22,645
Nước Mỹ có môi trường nhạy cảm,

512
00:34:22,728 --> 00:34:25,648
nhất là các vùng miền Nam với khí hậu ấm

513
00:34:26,148 --> 00:34:28,734
kèm theo muỗi Anophen.

514
00:34:28,818 --> 00:34:32,363
Khả năng lây nhiễm ở địa phương
là rất đáng lo ngại.

515
00:34:32,446 --> 00:34:36,826
MARYLAND THÔNG BÁO CA NHIỄM SỐT RÉT
ĐẦU TIÊN Ở ĐỊA PHƯƠNG TRONG 40 NĂM

516
00:34:46,460 --> 00:34:48,587
- Chào buổi tối.
- Chào buổi tối.

517
00:34:48,671 --> 00:34:50,256
- Cả nhà thế nào?
- Khỏe.

518
00:34:50,339 --> 00:34:52,007
- Mọi người ổn chứ?
- Vâng.

519
00:34:52,091 --> 00:34:54,593
Mọi người biết
sáng nay có chuyện gì không?

520
00:34:54,677 --> 00:34:55,678
Chuyện gì?

521
00:34:55,761 --> 00:35:00,724
Tôi đã đến phòng thí nghiệm để xem
nghiên cứu về sốt rét.

522
00:35:01,517 --> 00:35:07,898
Vậy, làm thế nào để nhận ra
một con muỗi đã bị biến đổi?

523
00:35:07,982 --> 00:35:11,527
Khi nhìn vào chúng,
muỗi bị biến đổi có mắt màu đỏ.

524
00:35:24,498 --> 00:35:25,499
Mama, Ian, khỏe chứ?

525
00:35:26,000 --> 00:35:27,209
Tôi ổn.

526
00:35:28,169 --> 00:35:30,171
Ian, chào bác sĩ đi con!

527
00:35:32,673 --> 00:35:33,674
Được rồi.

528
00:35:34,675 --> 00:35:37,052
Trong một tháng qua,

529
00:35:37,803 --> 00:35:41,557
từ khi cô đến phòng khám,
em bé có vấn đề gì không?

530
00:35:41,640 --> 00:35:43,309
- Nó vẫn ổn.
- Được.

531
00:35:43,392 --> 00:35:47,646
Cô có gì muốn nói cho tôi về em bé không?

532
00:35:47,730 --> 00:35:49,356
Đã sáu tháng rồi.

533
00:35:50,900 --> 00:35:54,028
Bác sĩ đến nhà, bọn tôi đến phòng khám,
rồi lặp lại.

534
00:35:56,697 --> 00:36:00,701
Tôi thấy rất vinh dự
khi được tham gia vào nghiên cứu này

535
00:36:01,827 --> 00:36:04,163
vì thằng bé vẫn rất ổn.

536
00:36:04,246 --> 00:36:07,625
Sáu tháng qua, nó không nhiễm sốt rét.

537
00:36:08,751 --> 00:36:10,377
Trước đây, tôi đã rất sợ

538
00:36:10,461 --> 00:36:13,672
vì tôi là một nạn nhân của sốt rét.

539
00:36:14,632 --> 00:36:18,052
Dù nó chưa được chứng minh là có hiệu quả,

540
00:36:18,135 --> 00:36:21,305
nhưng mong là vài năm nữa thì có.

541
00:36:21,388 --> 00:36:24,141
Tôi chỉ dám khiêm tốn cầu nguyện

542
00:36:24,683 --> 00:36:26,018
rằng kháng thể này

543
00:36:27,394 --> 00:36:28,520
sẽ có tác dụng.

544
00:36:30,022 --> 00:36:31,482
Để tôi không sợ hãi nữa.

545
00:36:35,444 --> 00:36:41,075
Liệu những con muỗi đã được biến đổi
có ở lại với họ

546
00:36:41,158 --> 00:36:43,744
trong phòng thí nghiệm hay không?

547
00:36:43,827 --> 00:36:46,830
Mọi người không cần phải sợ muỗi biến đổi.

548
00:36:47,414 --> 00:36:52,795
Mục đích của nghiên cứu này
là loại bỏ muỗi cái

549
00:36:52,878 --> 00:36:54,964
để chống lại bệnh sốt rét.

550
00:36:55,547 --> 00:36:59,510
Bọn tôi thấy sợ vì hay nghe
về những chuyện người da trắng làm,

551
00:36:59,593 --> 00:37:01,262
và làm dịch bệnh tồi tệ hơn.

552
00:37:02,096 --> 00:37:04,890
Nếu mọi người tới phòng thí nghiệm,

553
00:37:04,974 --> 00:37:08,811
sự thật là nó rất tuyệt vời,

554
00:37:08,894 --> 00:37:12,898
họ làm việc rất chăm chỉ
và nghiên cứu đang tiến triển rất tốt.

555
00:37:16,568 --> 00:37:20,155
Ta rất cần nhớ rằng
sốt rét là căn bệnh của nghèo đói,

556
00:37:20,239 --> 00:37:23,951
và khi trẻ em bị bệnh,
chúng không thể tới trường, học hành,

557
00:37:24,034 --> 00:37:26,870
và khi không được học,
chúng không thể có việc

558
00:37:26,954 --> 00:37:29,999
và tự nuôi sống bản thân.

559
00:37:30,082 --> 00:37:32,918
Bố mẹ phải ở nhà trông con,
không thể kiếm sống.

560
00:37:33,002 --> 00:37:35,629
Họ phải bỏ tiền ra điều trị sốt rét,

561
00:37:35,713 --> 00:37:40,342
và chi phí về sức khỏe của họ tăng lên,
nên phá bỏ vòng lặp đó

562
00:37:40,426 --> 00:37:43,345
là điều cực kỳ quan trọng
để thoát khỏi nghèo đói.

563
00:37:45,806 --> 00:37:50,144
Chừng nào bệnh sốt rét
còn giết nhiều người ở châu Phi

564
00:37:51,103 --> 00:37:53,188
và hoàn toàn hủy hoại nền kinh tế,

565
00:37:54,356 --> 00:37:55,899
chúng ta vẫn sẽ khó phát triển.

566
00:37:56,400 --> 00:38:00,112
Đây là gốc rễ của tôi.
Tôi sinh ra và lớn lên ở đây.

567
00:38:00,195 --> 00:38:01,572
Cả gia đình tôi ở đây.

568
00:38:01,655 --> 00:38:03,866
Chẳng có ai xây dựng đất nước hộ tôi.

569
00:38:05,868 --> 00:38:07,119
Tôi phải làm việc đó.

570
00:38:07,911 --> 00:38:09,038
Chúng tôi phải làm.

571
00:38:10,414 --> 00:38:11,248
Tạm biệt.

572
00:38:11,332 --> 00:38:12,750
- Tạm biệt.
- Tạm biệt.

573
00:38:18,714 --> 00:38:19,590
Tôi hy vọng là

574
00:38:20,924 --> 00:38:25,220
ta sẽ có thể đẩy lùi bệnh sốt rét
khi tôi còn sống.

575
00:38:25,304 --> 00:38:30,059
Tôi cũng muốn loại bỏ nó khi còn sống,
một mong muốn còn gấp gáp hơn, nên…

576
00:38:30,559 --> 00:38:33,354
Anh sẽ ổn thôi. Hãy cố giữ sức khỏe.

577
00:38:52,956 --> 00:38:55,376
Bạn luôn có thứ gì đó trước khi nạp vào

578
00:38:55,459 --> 00:38:58,712
nơi bạn tìm ra
những gì cần đưa vào prompt buffer,

579
00:38:58,796 --> 00:39:01,673
nhưng chuyên gia toán học…

580
00:39:01,757 --> 00:39:05,886
- Bill Gates đang đi rất đúng hướng.
- …chuyên gia. Thứ gọi là plug-in…

581
00:39:05,969 --> 00:39:09,264
Việc một trí tuệ như vậy
cố gắng giải quyết vấn đề

582
00:39:10,808 --> 00:39:12,726
sẽ có hiệu quả theo mọi cách.

583
00:39:14,561 --> 00:39:15,979
Đây là một điều rất tốt.

584
00:39:16,063 --> 00:39:20,150
Bằng cách tạo ra
thứ gọi là kiến trúc của hệ thống…

585
00:39:20,234 --> 00:39:22,069
Nếu không có anh ấy, ta cần tự tạo ra,

586
00:39:22,152 --> 00:39:25,906
mà nếu ta làm vậy,
sẽ không ai tin nhân vật đó, bạn hiểu chứ?

587
00:39:26,949 --> 00:39:30,327
Tôi chỉ nghĩ đây là một người đàn ông
muốn trở nên có ích.

588
00:39:31,286 --> 00:39:32,830
Điều đó thật tuyệt vời.

589
00:39:32,913 --> 00:39:34,665
Quan trọng là kết quả.

590
00:39:35,958 --> 00:39:39,962
Ngay cả những người giàu có nhất

591
00:39:40,796 --> 00:39:44,133
cũng không thể giải quyết các vấn đề này,
chúng quá lớn.

592
00:39:44,216 --> 00:39:47,845
Ta cần sự ủng hộ từ chính phủ,
và đây là lúc ta cần sự ủng hộ.

593
00:39:47,928 --> 00:39:51,473
Lúc này ta cần người kể chuyện
để kể câu chuyện.

594
00:39:51,557 --> 00:39:55,727
Việc ta cần làm
là kết nối não trái với não phải.

595
00:40:08,657 --> 00:40:12,035
Thế giới đang đối mặt
với nhiều thách thức lớn,

596
00:40:12,953 --> 00:40:14,621
nhưng tôi tin ta xử lý được.

597
00:40:20,002 --> 00:40:25,799
Nói chung, thế giới đã cải thiện rất nhiều
và tôi thích làm một phần nhỏ trong đó.

598
00:40:28,677 --> 00:40:32,097
Có những thách thức về phân cực chính trị,

599
00:40:32,181 --> 00:40:36,351
nguồn lực hạn chế
và phòng tránh thảm họa khí hậu,

600
00:40:37,394 --> 00:40:41,648
và chúng ta phải thúc đẩy sự đổi mới
để vượt qua những thử thách đó.

601
00:40:44,234 --> 00:40:45,235
Ta sẽ làm được.

602
00:40:45,319 --> 00:40:49,573
Sẽ là 15, 20 hay 30 năm?

603
00:40:49,656 --> 00:40:53,452
Việc đó cần nhiều công sức
và cần được ưu tiên.

604
00:41:32,074 --> 00:41:35,077
Biên dịch: Nathalie Nguyen