1 00:00:02,000 --> 00:00:07,000 Downloaded from YTS.MX 2 00:00:06,041 --> 00:00:10,124 DE ARCHIEFBEELDEN IN DEZE FILM ZIJN GERESTAUREERD EN INGEKLEURD 3 00:00:08,000 --> 00:00:13,000 Official YIFY movies site: YTS.MX 4 00:00:10,125 --> 00:00:16,916 SOMMIGE OPNAMEN ZIJN GECOMBINEERD OM EEN IMMERSIEVE ERVARING TE CREËREN 5 00:00:28,416 --> 00:00:33,083 NAZI-DUITSLAND BEGINT GROOT-BRITTANNIË HEVIG TE BOMBARDEREN 6 00:00:36,375 --> 00:00:41,250 Engeland is het laatste eiland in Europa dat nog standhoudt. 7 00:00:42,625 --> 00:00:47,500 Wat er ook gebeurt, Engeland zal ten onder gaan. 8 00:00:52,625 --> 00:00:55,375 DE BLITZ DUURDE 8 MAANDEN 9 00:00:56,125 --> 00:00:58,958 U GAAT NU ZIEN HOE HET BRITSE VOLK REAGEERDE 10 00:01:01,541 --> 00:01:07,625 Het was een enorme schok om te voelen hoe dichtbij de vijand was. 11 00:01:08,250 --> 00:01:11,375 Om te weten dat iemand ons wilde vernietigen. 12 00:01:17,083 --> 00:01:22,125 We kropen onder de trap. Ik dacht: ik word levend verbrand. 13 00:01:28,791 --> 00:01:31,208 Het was essentieel en zinderend... 14 00:01:31,791 --> 00:01:35,124 ...omdat je niet wist hoelang het mogelijk zou zijn. 15 00:01:35,125 --> 00:01:37,708 Elk moment bij elkaar was waardevol. 16 00:01:42,791 --> 00:01:48,332 Het zou goed kunnen dat de uitroeiing van een bedreigende overheerser... 17 00:01:48,333 --> 00:01:53,290 ...de weg vrijmaakt voor een bredere solidariteit... 18 00:01:53,291 --> 00:01:55,791 ...dan die mogelijk was geweest... 19 00:01:56,958 --> 00:02:01,583 ...als we niet samen door het vuur waren gegaan. 20 00:02:24,666 --> 00:02:26,624 ESSEX ENGELAND 21 00:02:26,625 --> 00:02:28,290 Als u net inschakelt... 22 00:02:28,291 --> 00:02:31,333 ...Groot-Brittannië is nu in oorlog met Duitsland. 23 00:02:32,833 --> 00:02:35,415 {\an8}De Duitsers hebben Parijs ingenomen... 24 00:02:35,416 --> 00:02:39,582 {\an8}...en zeggen dat de definitieve vernietiging van de vijand is begonnen. 25 00:02:39,583 --> 00:02:41,875 {\an8}COMMANDOCENTRUM VAN DE LUCHTMACHT 26 00:02:45,625 --> 00:02:48,625 De doorslaggevende dagen zijn nog maar net begonnen. 27 00:02:50,916 --> 00:02:53,374 Als Groot-Brittannië ingenomen wordt... 28 00:02:53,375 --> 00:02:57,082 ...weet Hitler dat hij zo heel het continent kan veroveren. 29 00:02:57,083 --> 00:02:58,957 Eén, twee, drie, omlaag. 30 00:02:58,958 --> 00:03:00,833 Een, twee, drie, naar rechts. 31 00:03:04,750 --> 00:03:09,166 {\an8}We wisten niet wat meisjes mochten doen, maar het was spannend. 32 00:03:27,208 --> 00:03:30,416 We waren allemaal achttien, negentien, twintig. 33 00:03:32,958 --> 00:03:34,540 Ik kan het niet uitleggen. 34 00:03:34,541 --> 00:03:39,333 Het was heel iets anders dan wat we normaal deden. 35 00:03:44,541 --> 00:03:48,374 Het was erg beangstigend om aan de plannende kant te zitten... 36 00:03:48,375 --> 00:03:50,875 ...omdat je precies wist wat er gaande was. 37 00:03:54,458 --> 00:03:58,582 De ogen van de hele wereld zijn op Engeland en zijn volk gericht. 38 00:03:58,583 --> 00:04:03,500 De vijand nadert vanuit het zuidoosten in S15 op nul voet. 39 00:04:04,375 --> 00:04:08,374 De mannen van het Engelse leger hebben nu de taak gekregen... 40 00:04:08,375 --> 00:04:11,833 ...om een koninkrijkje tegen nazi-Duitsland te beschermen. 41 00:04:25,875 --> 00:04:28,291 Het komt dichtbij. Ik voel het. 42 00:04:31,458 --> 00:04:32,833 Hou je ogen open. 43 00:04:42,750 --> 00:04:47,541 Je bent erbij betrokken geraakt en je denkt: kom op, regel het. 44 00:04:48,125 --> 00:04:49,000 Kom op. 45 00:04:52,250 --> 00:04:54,250 Je beleefde het gevecht echt. 46 00:04:55,250 --> 00:04:59,625 Haal hem neer. Hij heeft hem geraakt. In de roos. Heel goed gedaan. 47 00:05:03,916 --> 00:05:08,125 Dat creëerde een hechte band tussen de meisjes en de jongens. 48 00:05:11,708 --> 00:05:13,500 Ze waren zo knap. 49 00:05:14,750 --> 00:05:17,958 Er ontlook overal liefde... 50 00:05:19,833 --> 00:05:23,666 ...maar ik verwachtte niet echt dat ik de ware zou ontmoeten. 51 00:05:30,625 --> 00:05:36,041 Als dit eiland standhoudt, kan dat de plannen van Hitler een halt toeroepen. 52 00:05:41,291 --> 00:05:45,124 Hitler heeft haast. Er wordt een invasie verwacht. 53 00:05:45,125 --> 00:05:46,875 BERLIJN DUITSLAND 54 00:05:52,958 --> 00:05:54,999 Als de Britse luchtmacht... 55 00:05:55,000 --> 00:05:56,249 STEM VAN HITLER 56 00:05:56,250 --> 00:05:59,708 ...twee-, drie- of vierduizend kilo aan bommen dropt... 57 00:06:01,458 --> 00:06:08,166 ...zullen wij in één nacht 150.000, 180.000, 230.000, 300.000 kilo droppen. 58 00:06:13,958 --> 00:06:16,875 We zullen hun steden van de kaart vegen. 59 00:06:27,208 --> 00:06:30,374 We zullen hun steden van de kaart vegen. 60 00:06:30,375 --> 00:06:33,083 LONDEN 61 00:06:36,750 --> 00:06:40,958 Londen is in oorlog en het eerste luchtalarm is afgegaan. 62 00:06:46,708 --> 00:06:51,458 Groot-Brittannië vreest dat Duitsland zich opmaakt om Engeland binnen te vallen. 63 00:07:01,416 --> 00:07:03,582 WAT HITLER GEZEGD HEEFT 64 00:07:03,583 --> 00:07:06,458 GEZOCHT VOOR MOORD, ONTVOERING, DIEFSTAL EN BRANDSTICHTING 65 00:07:11,291 --> 00:07:14,332 Er is zojuist aangekondigd dat er in ons land... 66 00:07:14,333 --> 00:07:18,291 ...vanaf zonsondergang geen verlichting meer aan mag zijn. 67 00:07:33,708 --> 00:07:36,875 DIERENTUIN VAN LONDEN 68 00:07:37,375 --> 00:07:39,416 {\an8}ZOÖLOGISCHE SOCIËTEIT 69 00:07:42,875 --> 00:07:48,624 Al 400.000 kinderen hebben Londen verlaten en morgen volgen er meer. 70 00:07:48,625 --> 00:07:50,040 NAAR DE TREINEN PERRON 16 71 00:07:50,041 --> 00:07:54,957 Dit is een tijd van grote ontberingen, in het bijzonder het vertrek van kinderen. 72 00:07:54,958 --> 00:07:57,750 Maar de veiligheidsmaatregelen zijn essentieel. 73 00:08:07,625 --> 00:08:08,707 Ik was een jongen. 74 00:08:08,708 --> 00:08:10,624 5-JARIGE GEËVACUEERDE 75 00:08:10,625 --> 00:08:13,583 En in die tijd huilden grote jongens niet. 76 00:08:16,875 --> 00:08:22,458 We mochten niet naar onze ouders rennen voor een laatste knuffel en een kus. 77 00:08:35,291 --> 00:08:38,208 Ik keek op tegen mijn oudere zus Kitty. 78 00:08:40,916 --> 00:08:45,333 Ik voelde me veiliger, omdat ze had beloofd om voor me te zorgen. 79 00:08:52,333 --> 00:08:54,500 Mijn moeder had een voorgevoel. 80 00:08:57,833 --> 00:09:01,874 Ze was ervan overtuigd dat als we in Londen zouden blijven... 81 00:09:01,875 --> 00:09:04,500 ...ons iets vreselijks zou overkomen. 82 00:09:11,791 --> 00:09:15,583 Het moest een vakantie worden. Zo werd dat ons voorgespiegeld. 83 00:09:22,625 --> 00:09:26,000 Dat vormde het einde van een hoofdstuk in mijn leven. 84 00:09:26,625 --> 00:09:28,625 Een normale jeugd. 85 00:09:33,375 --> 00:09:36,208 We wisten niet hoe het zou gaan. 86 00:09:47,708 --> 00:09:50,416 Ze zeiden alleen dat er oorlog uit zou breken. 87 00:09:54,041 --> 00:09:56,665 Maar we wisten niet wat ons te wachten stond. 88 00:09:56,666 --> 00:09:59,666 STEM VAN EDITH HEAP 89 00:10:02,375 --> 00:10:03,666 Ik had dienst. 90 00:10:10,833 --> 00:10:14,041 Er werd alarm geslagen. Veel kabaal. 91 00:10:18,000 --> 00:10:21,666 En we zagen dat er 400 tot 1000 Duitsers aankwamen. 92 00:10:22,166 --> 00:10:27,666 De vijand nadert vanuit het zuidoosten in S15 op nul voet. 93 00:10:33,208 --> 00:10:37,791 En je kon zien dat... Ik dacht: mijn God, ze vallen Londen aan. 94 00:10:49,291 --> 00:10:52,291 DE DOKKEN EAST END, LONDEN 95 00:11:14,708 --> 00:11:17,707 {\an8}Het was een erg warme septembermaand. 96 00:11:17,708 --> 00:11:20,291 {\an8}12-JARIGE UIT HET EAST END 97 00:11:23,291 --> 00:11:24,666 Ik keek naar de lucht. 98 00:11:29,166 --> 00:11:33,916 Ik zag wat pluizige wolkjes, kleine balletjes in de lucht. 99 00:11:35,666 --> 00:11:37,791 En ik dacht: verdorie, wat is dat? 100 00:11:42,000 --> 00:11:46,333 We waren toen nog niet echt bang, want we wisten niet wat er gaande was. 101 00:11:52,625 --> 00:11:56,125 Ik zag al die bommen naar beneden komen. 102 00:12:00,375 --> 00:12:01,625 Het was ongelooflijk. 103 00:12:13,208 --> 00:12:19,333 We gingen onder in de flat een gang in, want toen besefte ik hoe ernstig dit was. 104 00:12:45,166 --> 00:12:50,958 EERSTE DAG VAN DE BLITZ 7 SEPTEMBER 1940 105 00:12:57,125 --> 00:12:59,540 Aan de controleposten. 106 00:12:59,541 --> 00:13:03,708 Breng honderd pompen van zone E naar station zestig. 107 00:13:12,666 --> 00:13:14,166 Goedenavond, hier Londen. 108 00:13:14,666 --> 00:13:20,541 Er woeden nog grote branden in de dokken en industriegebieden aan de oostkant. 109 00:13:25,041 --> 00:13:29,291 Brandweerwagens scheuren al heel de avond van het westen naar het oosten. 110 00:13:36,666 --> 00:13:40,208 Ik zag voor het eerst wat een brand nu echt was. 111 00:13:47,791 --> 00:13:54,124 De oudere brandweerman hielp me en zei: 'Geen zorgen. Blijf bij me.' 112 00:13:54,125 --> 00:13:56,166 Geef ons drie lengtes. 113 00:14:01,416 --> 00:14:05,540 'Hou gewoon de slang vast en laat hem in geen geval los... 114 00:14:05,541 --> 00:14:08,666 ...want als hij je raakt, kun je daaraan overlijden.' 115 00:14:12,000 --> 00:14:13,583 Aan de kant beneden. 116 00:14:15,750 --> 00:14:19,000 De oudere brandweerman vroeg of ik in orde was. 117 00:14:20,625 --> 00:14:23,083 Je voelt je bang. Je bent bang. 118 00:14:35,541 --> 00:14:38,040 Ik sta op een heel hoog gebouw. 119 00:14:38,041 --> 00:14:43,000 Ik zie zowat heel Londen... 120 00:14:43,541 --> 00:14:48,041 ...en als het niet zo akelig zou zijn, zou dit echt een prachtig gezicht zijn. 121 00:14:48,541 --> 00:14:53,833 De hele horizon richting het zuiden is verlicht met een rode gloed. 122 00:14:54,791 --> 00:15:01,750 Het lijkt wel de Dag des Oordeels, zoals afgebeeld in oude boeken. 123 00:15:03,958 --> 00:15:06,082 De Dag des Oordeels. 124 00:15:06,083 --> 00:15:11,458 CHELSEA WEST-LONDEN 125 00:15:14,541 --> 00:15:15,874 {\an8}17-JARIGE KUNSTSTUDENT 126 00:15:15,875 --> 00:15:19,291 {\an8}Het ritme versnelt. Vanavond is de Blitz begonnen. 127 00:15:23,083 --> 00:15:26,750 De lucht was zo rood als bij een enorme zonsondergang. 128 00:15:33,041 --> 00:15:38,416 Wat een leven. Je weet niet of je gebombardeerd of verleid zult worden. 129 00:15:40,208 --> 00:15:43,125 Ik heb een erg knappe man ontmoet die Rupert heet. 130 00:15:44,333 --> 00:15:46,666 Hij wou dat ik me zou laten ontmaagden. 131 00:15:53,750 --> 00:15:56,624 Maar ik hou wel van wat ploerterige mannen. 132 00:15:56,625 --> 00:15:58,791 Mannen die denken dat ze God zijn. 133 00:15:59,333 --> 00:16:00,374 JOANS BUURMAN 134 00:16:00,375 --> 00:16:04,375 Rupert is in het reine met de wereld en denkt dat hij de baas is. 135 00:16:09,125 --> 00:16:11,666 Elk moment kan mijn laatste moment zijn. 136 00:16:14,000 --> 00:16:16,000 Het leven is het tegenbeeld van de dood... 137 00:16:17,916 --> 00:16:20,375 ...dus laat ik Rupert me morgen verleiden. 138 00:16:39,583 --> 00:16:42,541 {\an8}We kwamen naar buiten en hoorden de branden woeden. 139 00:16:46,583 --> 00:16:49,541 We hoorden ze in de verte, in de haven. 140 00:16:55,916 --> 00:17:00,291 Voor papa zich bij de luchtmacht aansloot, zei hij: 'Zorg voor mama.' 141 00:17:05,166 --> 00:17:10,541 Ik zei: 'Er is een officiële schuilkelder. De ARP. Laten we daarheen gaan.' 142 00:17:14,291 --> 00:17:19,333 Dat leek me een veilige plek. Daar zouden we er geen last van hebben. 143 00:17:32,083 --> 00:17:35,166 Het werd heet. Steeds heter. 144 00:18:04,208 --> 00:18:07,750 Ik riep mijn moeder en ik dacht: waar ben je? 145 00:18:10,125 --> 00:18:11,458 Niemand gaf antwoord. 146 00:18:14,541 --> 00:18:19,041 Ik besefte dat er iets ergs was gebeurd. Er was een bom ontploft. 147 00:18:25,208 --> 00:18:27,874 TWEEDE DAG VAN DE BLITZ 8 SEPTEMBER 1940 148 00:18:27,875 --> 00:18:32,707 De ergste schade is aangericht in de arbeiderswijken in het East End... 149 00:18:32,708 --> 00:18:35,625 ...waar hele straten zijn platgebombardeerd. 150 00:18:41,041 --> 00:18:47,125 Een voorlopig rapport na het bombardement spreekt van 400 doden en 1400 gewonden. 151 00:19:33,250 --> 00:19:37,125 {\an8}Ik was in het huis van mijn zus met uitzicht op Brick Lane... 152 00:19:37,875 --> 00:19:41,041 {\an8}...en Churchill kwam die straat in. 153 00:19:44,375 --> 00:19:50,916 Ik hoorde geschreeuw, gejuich en boegeroep en daar was die beroemde man. 154 00:19:51,875 --> 00:19:53,416 Hij bestond echt. 155 00:19:58,416 --> 00:20:02,791 Churchill werd verafschuwd bij mij thuis. Totdat de oorlog uitbrak. 156 00:20:04,250 --> 00:20:06,875 Daarna werd hij bejubeld. 157 00:20:14,666 --> 00:20:19,416 Deze wrede, roekeloze, willekeurige bombardementen op Londen... 158 00:20:20,291 --> 00:20:24,375 ...maken uiteraard deel uit van het invasieplan van Hitler. 159 00:20:25,708 --> 00:20:32,541 Maar hij kent de geest van de Britse natie en de taaie aard van de Londenaar niet... 160 00:20:33,708 --> 00:20:37,625 ...die geleerd heeft vrijheid boven zijn leven te verkiezen. 161 00:20:43,708 --> 00:20:48,125 We moeten nu samen standhouden en doorzetten. 162 00:20:49,416 --> 00:20:53,458 De inwoners van Londen staan nu voor een grote beproeving... 163 00:20:54,166 --> 00:20:59,125 ...waarvan het eind of de ernst nog niet te voorzien valt. 164 00:21:05,250 --> 00:21:06,750 Ik lag in het ziekenhuis. 165 00:21:10,541 --> 00:21:12,083 {\an8}Mijn vader vond me daar. 166 00:21:16,708 --> 00:21:19,750 {\an8}Ik vroeg waar mama was, hoe het met mama was. 167 00:21:21,750 --> 00:21:24,666 En toen zei hij: 'Ze is dood.' 168 00:21:28,125 --> 00:21:32,708 Dat was een schok. Het deed echt pijn, het smartte. 169 00:21:35,208 --> 00:21:39,333 Ik had mama naar die rotkelder gebracht en ze werd daar gedood. 170 00:21:42,083 --> 00:21:46,666 Ik ben dat nooit te boven gekomen. Echt nooit. 171 00:21:53,041 --> 00:21:55,833 Hare Koninklijke Hoogheid prinses Elizabeth. 172 00:21:57,458 --> 00:22:02,457 Duizenden mensen in dit land hebben hun huis moeten verlaten... 173 00:22:02,458 --> 00:22:06,041 ...en werden gescheiden van hun vaders en moeders. 174 00:22:09,708 --> 00:22:15,750 {\an8}We betuigen medeleven met iedereen die nu in een nieuwe omgeving leeft. 175 00:22:16,250 --> 00:22:21,040 En tegelijkertijd willen we de aardige mensen bedanken... 176 00:22:21,041 --> 00:22:24,166 ...die jullie nu op het platteland onderdak geven. 177 00:22:25,250 --> 00:22:27,999 Kunnen jullie doorlopen tot aan het eind? 178 00:22:28,000 --> 00:22:29,999 Zo snel mogelijk, graag. 179 00:22:30,000 --> 00:22:32,500 {\an8}Iemand zei dat we in Wales waren. 180 00:22:33,833 --> 00:22:36,041 {\an8}De mensen praatten raar. 181 00:22:42,625 --> 00:22:48,083 Mijn klas ging de ene kant op en mijn zus de andere kant op. 182 00:22:54,166 --> 00:22:56,707 De vrouwen van de gemeente hadden geregeld... 183 00:22:56,708 --> 00:23:01,416 ...dat de pleegouders mochten kiezen welke kinderen ze wilden huisvesten. 184 00:23:06,625 --> 00:23:11,750 Ik bleef als laatste over en er waren geen pleegouders meer. 185 00:23:13,333 --> 00:23:15,291 Toen begon ik me zorgen te maken. 186 00:23:19,833 --> 00:23:22,458 Plotseling hoorde ik iemand aankomen. 187 00:23:22,958 --> 00:23:26,958 Een dame stormde de kamer binnen en vroeg of er nog kinderen waren. 188 00:23:30,791 --> 00:23:35,166 Ze zei dat ik haar niet echt beviel en dat ze een meisje wilde. 189 00:23:37,666 --> 00:23:39,666 Ik probeerde te glimlachen. 190 00:23:41,750 --> 00:23:45,416 En ze zei: 'Goed, ik neem hem wel.' 191 00:23:47,625 --> 00:23:52,333 En ik ging met die vreemde vrouw mee. Ik zag Kitty nergens. 192 00:23:58,416 --> 00:24:02,665 Er werd veel wrok gekoesterd tegen de geëvacueerden uit Londen... 193 00:24:02,666 --> 00:24:08,375 ...door veel mensen in dat mijnstadje, omdat de mijnwerkers gestaakt hadden. 194 00:24:12,083 --> 00:24:15,499 Ze hadden een grote hekel aan de regering in Londen. 195 00:24:15,500 --> 00:24:18,875 En ze hadden een grote hekel aan Winston Churchill. 196 00:24:21,666 --> 00:24:23,791 Er waren daar drie kinderen. 197 00:24:25,208 --> 00:24:28,833 Ze pestten ons en we kregen ruzie met ze. 198 00:24:33,458 --> 00:24:35,790 En mijn pleegmoeder zei: 199 00:24:35,791 --> 00:24:40,832 'Jullie komen over vanuit Londen om een oorlog te ontvluchten... 200 00:24:40,833 --> 00:24:42,958 ...en beginnen hier een oorlog.' 201 00:24:58,208 --> 00:25:02,666 We wilden de Londenaren ertoe dwingen om naar de schuilkelders te gaan. 202 00:25:09,041 --> 00:25:14,290 We vlogen alleen maar op Londen. 203 00:25:14,291 --> 00:25:16,083 LUFTWAFFEPILOOT 204 00:25:19,875 --> 00:25:22,500 Om de twintig minuten. In golven. 205 00:25:25,375 --> 00:25:31,875 We gingen ervan uit dat we Engeland zo op de knieën zouden krijgen. 206 00:25:38,500 --> 00:25:41,041 Dit is Trafalgar Square. 207 00:25:42,666 --> 00:25:47,208 Het geluid dat u nu hoort, is het luchtalarm. 208 00:26:03,791 --> 00:26:05,707 ZESDE DAG VAN DE BLITZ 209 00:26:05,708 --> 00:26:08,583 13 SEPTEMBER 1940 210 00:26:12,583 --> 00:26:17,791 Bij Buckingham Palace ziet het koningspaar hoe het ternauwernood ontsnapt is. 211 00:26:19,750 --> 00:26:24,249 Hun eigen huis werd gebombardeerd, dus spreken ze met begrip en sympathie... 212 00:26:24,250 --> 00:26:28,416 ...voor onderdanen die ook het slachtoffer van de nazi's zijn geworden. 213 00:26:31,541 --> 00:26:33,833 Toen het koningspaar langskwam... 214 00:26:34,958 --> 00:26:39,500 {\an8}...juichten er mensen, maar anderen zeiden dat ze terug naar hun paleis moesten. 215 00:26:40,416 --> 00:26:44,791 'Jullie zijn één keer geraakt. Wij duizenden keren.' 216 00:26:49,958 --> 00:26:53,875 Er waren gewoonweg te weinig schuilkelders in het East End. 217 00:26:56,916 --> 00:26:59,291 De metro leek ons de perfecte plek. 218 00:27:03,083 --> 00:27:06,458 Maar de regering had besloten de metro niet te openen. 219 00:27:15,125 --> 00:27:19,707 We besloten campagne te voeren om mensen onder te brengen in de metro. 220 00:27:19,708 --> 00:27:21,499 HOOFD VAN DE COMMUNISTEN 221 00:27:21,500 --> 00:27:25,000 Het Savoy Hotel. Dat was ons doelwit. 222 00:27:31,750 --> 00:27:37,458 We wilden alles laten escaleren en de schuilkelder van het hotel bezetten. 223 00:27:38,958 --> 00:27:39,791 {\an8}SCHUILKELDER 224 00:27:44,416 --> 00:27:47,541 Uiteindelijk kwamen er 78 mensen opdagen. 225 00:27:49,000 --> 00:27:51,374 SCHUILKELDER VAN HET SAVOY HOTEL 226 00:27:51,375 --> 00:27:54,916 We bezetten een plek waar we niet mochten zijn. 227 00:27:55,458 --> 00:27:57,125 En toen kwam de politie. 228 00:28:05,000 --> 00:28:08,375 Een politieagent vroeg wat we daar van plan waren. 229 00:28:08,958 --> 00:28:12,541 Ik zei dat we wilden dat de metro geopend zou worden. 230 00:28:13,958 --> 00:28:16,832 ARBEIDERS BEZETTEN HET SAVOY HOTEL 231 00:28:16,833 --> 00:28:21,666 ONSTUIMIGE GROEP HEKELT PRIVILEGES IN LUXUEUS HOTEL IN LONDEN 232 00:28:22,666 --> 00:28:26,958 De regering zei dat mensen geen onderdak in de metro mochten zoeken. 233 00:28:28,208 --> 00:28:30,874 De opmerkelijkste ontwikkeling in deze oorlog... 234 00:28:30,875 --> 00:28:35,208 ...is hoe Londenaren zelf het schuilkelderprobleem opgelost hebben. 235 00:28:39,666 --> 00:28:43,375 {\an8}Er gingen geruchten. 'Ga de metro in. Het is in orde.' 236 00:28:46,458 --> 00:28:49,791 {\an8}Alle toegangen waren gesloten en er waren soldaten. 237 00:28:53,916 --> 00:28:56,166 De rij achter ons werd steeds langer. 238 00:28:59,625 --> 00:29:02,708 Er werd aan de poorten geschud. 'Laat ons erin.' 239 00:29:08,125 --> 00:29:10,375 En ineens werd er hard gejuicht. 240 00:29:12,250 --> 00:29:14,708 Een regeringslid was overstag gegaan. 241 00:29:16,625 --> 00:29:20,375 Papa noemde het een grote overwinning voor de arbeidersklasse. 242 00:29:25,083 --> 00:29:28,208 En dat vormde het begin van het onderaardse leven. 243 00:29:42,458 --> 00:29:44,665 Een nieuwe, dramatische fase. 244 00:29:44,666 --> 00:29:49,624 Na weken hebben de Duitsers luchtaanvallen op de scheepvaart en havens uitgevoerd. 245 00:29:49,625 --> 00:29:54,208 Elke dag vliegen er weer honderden nazi-jachtvliegtuigen het Kanaal over. 246 00:30:01,708 --> 00:30:07,750 Dit eiland is de laatste citadel in West-Europa die Hitler in de weg staat. 247 00:30:12,666 --> 00:30:15,125 We hebben de beste luchtmacht op aarde... 248 00:30:16,000 --> 00:30:19,625 ...maar Duitsland heeft nog steeds een grotere luchtmacht. 249 00:30:27,916 --> 00:30:29,582 {\an8}We moesten de oorlog winnen. 250 00:30:29,583 --> 00:30:32,333 {\an8}We waren vastbesloten, wat er ook gebeurde. 251 00:30:34,208 --> 00:30:39,250 We wisten dat we voor ons bestaan knokten en we gaven gewoonweg niet op. 252 00:30:42,750 --> 00:30:45,416 Ik denk dat daar zo'n honderd vrouwen waren. 253 00:30:46,000 --> 00:30:49,208 En de mannen behandelden ons met respect. 254 00:30:50,333 --> 00:30:51,708 We werden geaccepteerd. 255 00:30:53,375 --> 00:30:58,750 We waren opgetogen dat we daar alleen waren en ons ding konden doen. 256 00:31:10,458 --> 00:31:14,416 Toen ik Denis ontmoette, reed ik in een tractor. 257 00:31:18,750 --> 00:31:21,833 Hij gooide wat zand in mijn motor en stopte hem. 258 00:31:23,583 --> 00:31:27,333 Ik liet hem de motor starten: 'Jij stopte hem, start hem weer.' 259 00:31:29,083 --> 00:31:32,166 BEELDEN VAN EDITH HEAP 260 00:31:34,750 --> 00:31:35,916 En dat deed hij. 261 00:31:40,708 --> 00:31:43,832 Denis was erg goedgebouwd, met een rechte rug. 262 00:31:43,833 --> 00:31:46,083 Hij zag er redelijk goed uit. 263 00:31:50,541 --> 00:31:55,832 Hij lachte nooit echt, want hij had twee tanden waarvoor hij zich schaamde... 264 00:31:55,833 --> 00:31:57,750 ...maar hij had een eigen manier. 265 00:31:58,958 --> 00:32:03,000 En blijkbaar had hij besloten dat hij me wel zag zitten. 266 00:32:07,333 --> 00:32:11,041 En toen vroeg hij of ik naar het bal van het eskader kwam. 267 00:32:11,666 --> 00:32:12,750 En ik zei: 'Ja.' 268 00:32:17,208 --> 00:32:21,541 Toen onze dienst erop zat, wachtte hij daar op me. 269 00:32:31,333 --> 00:32:36,708 We hadden het geluk elkaar te ontmoeten. Zonder oorlog was dat vast niet gebeurd. 270 00:32:41,083 --> 00:32:46,750 Hij was grappig. Hij was erg romantisch. We lachten veel. 271 00:32:50,291 --> 00:32:55,458 Ik denk dat de oorlog het intenser, beter en sterker maakte. 272 00:32:58,666 --> 00:33:00,999 Elk moment bij elkaar was kostbaar... 273 00:33:01,000 --> 00:33:04,958 ...want je wist niet hoelang dat nog mogelijk was. 274 00:33:13,791 --> 00:33:17,124 De slag om Londen woedt nu al bijna een maand lang... 275 00:33:17,125 --> 00:33:19,083 ...en Londen houdt nog stand. 276 00:33:19,583 --> 00:33:21,165 24E DAG VAN DE BLITZ 277 00:33:21,166 --> 00:33:25,208 1 OKTOBER 1940 278 00:33:26,458 --> 00:33:29,500 De stad werd zwaar beproefd, maar hij houdt moed. 279 00:33:33,833 --> 00:33:34,958 We kunnen het aan. 280 00:33:35,666 --> 00:33:40,166 Hij kan de oorlog niet winnen door vrouwen en kinderen te bombarderen. 281 00:33:41,916 --> 00:33:44,500 Dit is Londen. We zijn springlevend. 282 00:33:46,166 --> 00:33:47,625 Groetjes. Het beste. 283 00:33:55,958 --> 00:34:01,708 Mijn hart sloeg echt op hol, omdat ik Rupert al een week niet had gezien. 284 00:34:03,416 --> 00:34:07,791 Ik dacht de hele ochtend aan hem en aan hoelang ik zonder hem zou kunnen. 285 00:34:11,458 --> 00:34:16,208 Onderweg zag ik 17 Duitse vliegtuigen en honderden ontploffende bommen. 286 00:34:18,541 --> 00:34:19,916 Ik hoorde een schreeuw... 287 00:34:23,041 --> 00:34:24,707 VRIENDJE VAN JOAN 288 00:34:24,708 --> 00:34:29,125 ...en daar kwam die goede oude Rupert aan, die de wapens totaal negeerde. 289 00:34:38,583 --> 00:34:42,708 We hadden een stijlvol café gevonden met een band in rode lange jassen. 290 00:34:45,125 --> 00:34:47,874 Enorme mozaïekpilaren schitterden in het licht... 291 00:34:47,875 --> 00:34:50,333 ...en ik was zowat dronken van blijdschap. 292 00:34:51,541 --> 00:34:54,166 Alles was intenser en ging sneller. 293 00:34:58,750 --> 00:35:03,000 We waren bekaf en liepen terug door de verwoeste Shaftesbury Avenue. 294 00:35:06,125 --> 00:35:08,250 We bedreven heel ernstig de liefde. 295 00:35:09,916 --> 00:35:12,291 En ik werd bevangen door rust en genot. 296 00:35:13,625 --> 00:35:17,500 Een van de bevredigende dingen die we nog hadden in dit rotleven. 297 00:35:26,833 --> 00:35:30,333 Als Duitsland het moreel van de Londenaren wilde aantasten... 298 00:35:30,916 --> 00:35:32,541 ...is dat echt mislukt. 299 00:35:39,791 --> 00:35:44,666 De Duitsers lijken hun strategie aangepast te hebben... 300 00:35:45,791 --> 00:35:47,916 ...om meer schade aan te richten. 301 00:35:56,333 --> 00:35:59,541 Hitler suggereerde dat de oorlog lang zou kunnen duren. 302 00:36:03,666 --> 00:36:07,125 We wisten allemaal dat het een moeilijke missie zou worden. 303 00:36:10,541 --> 00:36:13,791 Elke dag weer keerden piloten niet terug. 304 00:36:17,125 --> 00:36:18,583 De stemming was bedrukt. 305 00:36:23,791 --> 00:36:27,666 Voordat we vertrokken, dacht ik: zullen we veilig terugkeren? 306 00:36:29,791 --> 00:36:31,208 Zal alles goed gaan? 307 00:36:33,208 --> 00:36:35,541 Zal ik mijn thuis terugzien? 308 00:36:42,833 --> 00:36:44,750 MIDLANDS, ENGELAND 309 00:36:49,416 --> 00:36:52,583 Coventry putte uit zijn verleden en organiseerde een Godivaverkiezing. 310 00:36:57,125 --> 00:37:00,999 Coventry is nu een grote industriële stad dankzij Lady Godiva... 311 00:37:01,000 --> 00:37:04,916 ...die afstand deed van al haar rijkdom opdat de stad vrij kon zijn. 312 00:37:10,250 --> 00:37:13,832 Een oude stad die met zijn honderden fabrieken... 313 00:37:13,833 --> 00:37:16,541 ...de nieuwste machines en motoren produceert. 314 00:37:19,958 --> 00:37:24,582 Er zijn meer vrouwen nodig in de munitiefabrieken en hulpdiensten... 315 00:37:24,583 --> 00:37:29,166 ...met name vrouwen die bereid zijn naar een andere stad gestuurd te worden. 316 00:37:36,791 --> 00:37:40,874 Het was spannend om te verhuizen en iets anders te doen. 317 00:37:40,875 --> 00:37:45,083 Coventry. We zijn aangekomen in Coventry. 318 00:37:46,125 --> 00:37:48,833 Ook al probeerde mijn vader me om te praten. 319 00:37:51,125 --> 00:37:54,082 Mijn vader wilde ons altijd bij elkaar houden. 320 00:37:54,083 --> 00:37:57,083 Ik kon alleen volwassen worden door te vertrekken. 321 00:38:00,375 --> 00:38:02,041 Maar ik was vastberaden. 322 00:38:02,541 --> 00:38:04,625 Ik ging helpen met de oorlog. 323 00:38:08,958 --> 00:38:11,375 De dag erop gingen we naar de fabriek. 324 00:38:12,625 --> 00:38:14,374 Iedereen was op de fiets. 325 00:38:14,375 --> 00:38:17,541 Honderden, duizenden mensen fietsten naar het werk. 326 00:38:22,541 --> 00:38:24,375 De eerste sirenes gingen af. 327 00:38:28,791 --> 00:38:32,375 'Jullie brengen ongeluk. We willen jullie hier niet.' 328 00:38:52,416 --> 00:38:55,083 Ze beschoten de fietsers met machinegeweren. 329 00:38:57,958 --> 00:39:00,625 En ik vroeg: 'Wat overkomt die mensen?' 330 00:39:04,208 --> 00:39:06,291 Ik zag mensen van hun fiets vallen. 331 00:39:33,958 --> 00:39:36,374 We hebben gewoon onze plicht gedaan. 332 00:39:36,375 --> 00:39:40,083 Niemand wilde gewone mensen wat aandoen. 333 00:39:42,416 --> 00:39:44,416 FABRIEK VOOR VLIEGTUIGMOTOREN 334 00:39:53,791 --> 00:39:58,582 Die hele Coventrystrategie om Groot-Brittannië angst aan te jagen... 335 00:39:58,583 --> 00:40:00,791 ...was volkomen idioot. 336 00:40:19,208 --> 00:40:21,875 We wisten dat het ernstig zou zijn. 337 00:40:22,625 --> 00:40:24,499 We kropen onder de trap. 338 00:40:24,500 --> 00:40:26,415 FABRIEKSARBEIDER 339 00:40:26,416 --> 00:40:30,208 Ze zeiden dat het de veiligste plek was. 340 00:40:33,666 --> 00:40:36,416 Ineens werd alles zwart. 341 00:40:38,125 --> 00:40:39,333 Er woedde brand. 342 00:40:41,708 --> 00:40:47,083 Mijn lange haar begon te schroeien. Dat was beangstigend. 343 00:40:51,708 --> 00:40:54,041 Ik dacht: ik word levend verbrand. 344 00:41:00,000 --> 00:41:01,415 69E DAG VAN DE BLITZ 345 00:41:01,416 --> 00:41:04,375 15 NOVEMBER 1940 346 00:41:12,500 --> 00:41:15,665 Ik wil erop wijzen dat het erg belangrijk is... 347 00:41:15,666 --> 00:41:20,083 ...dat al het water voor gebruik gekookt wordt in Coventry. 348 00:41:20,666 --> 00:41:25,833 Waar het water ook vandaan komt, zorg dat je het kookt voor gebruik. 349 00:41:27,625 --> 00:41:30,791 KATHEDRAAL VAN COVENTRY 350 00:41:34,708 --> 00:41:38,375 Toen we terugkwamen naar Edinburgh, leken we wel vluchtelingen. 351 00:41:46,666 --> 00:41:48,500 Ik zat er helemaal doorheen. 352 00:41:54,333 --> 00:41:58,333 En toen na mijn terugkeer de sirenes voor het eerst afgingen... 353 00:42:00,166 --> 00:42:02,458 ...werd ik bijna gek. 354 00:42:15,208 --> 00:42:19,041 Duitse vliegtuigen hebben gisteravond aanvallen uitgevoerd. 355 00:42:21,333 --> 00:42:25,916 De aanvallen duurden een paar uur en betroffen veel delen van het land. 356 00:42:27,791 --> 00:42:30,041 Er werden veel brandbommen gedropt. 357 00:42:31,416 --> 00:42:32,916 Steden aan de zuidkust... 358 00:42:36,750 --> 00:42:39,750 DOOD 359 00:42:50,916 --> 00:42:52,416 ...het westen van Engeland... 360 00:42:59,291 --> 00:43:00,416 ...de Midlands... 361 00:43:06,458 --> 00:43:07,666 ...en het noordwesten. 362 00:43:19,166 --> 00:43:23,040 GLASGOW SCHOTLAND 363 00:43:23,041 --> 00:43:25,541 Alle branden zijn nu onder controle. 364 00:43:28,708 --> 00:43:33,582 De Duitse luchtaanvallen van gisteren waren gericht op Liverpool... 365 00:43:33,583 --> 00:43:36,125 ...om de haven buiten werking te stellen. 366 00:43:37,666 --> 00:43:40,832 Honderden Duitse bommenwerpers vlogen op Liverpool... 367 00:43:40,833 --> 00:43:44,916 ...en richtten daar nog meer schade dan in Coventry aan. 368 00:43:48,250 --> 00:43:52,291 Churchill zei tegen ons hoe dapper we waren. 369 00:43:55,916 --> 00:43:57,832 {\an8}We zouden ons nooit overgeven. 370 00:43:57,833 --> 00:44:00,749 {\an8}17-JARIGE UIT LIVERPOOL 371 00:44:00,750 --> 00:44:06,250 {\an8}Na de Blitz zouden de mensen uit Liverpool zich de dag erop hebben overgegeven. 372 00:44:14,041 --> 00:44:17,708 Mensen met gezag hebben makkelijk praten. 373 00:44:21,000 --> 00:44:25,333 Ze zitten daar in hun kelders met stalen wanden. 374 00:44:29,125 --> 00:44:33,165 Ik was zo boos dat de Duitsers ons dit aandeden... 375 00:44:33,166 --> 00:44:36,208 ...en dat wij er niets aan konden doen. 376 00:44:38,916 --> 00:44:42,041 We wachtten gewoon op onze beurt om gedood te worden. 377 00:44:48,208 --> 00:44:50,791 Hoe denkt u over represailles? 378 00:44:51,375 --> 00:44:56,165 Als ik een man zou zijn, zou ik ze daar een koekje van eigen deeg gaan geven. 379 00:44:56,166 --> 00:45:01,000 Wat zou u ervan vinden als we in Berlijn hetzelfde zouden doen? 380 00:45:02,458 --> 00:45:07,249 Dat zou ik graag zien. En dan nog erger, want hij is zo'n gemene rotzak. 381 00:45:07,250 --> 00:45:11,874 Vindt u dat we Berlijn net als Londen zouden moeten bombarderen? 382 00:45:11,875 --> 00:45:14,749 Absoluut, meneer. Tien keer zo hard. 383 00:45:14,750 --> 00:45:19,125 Het spijt me voor hun vrouwen en kinderen, maar die hebben we hier ook. 384 00:45:21,541 --> 00:45:23,832 100E DAG VAN DE BLITZ 385 00:45:23,833 --> 00:45:26,000 16 DECEMBER 1940 386 00:45:28,416 --> 00:45:31,458 Ik ben ervan overtuigd dat we een eind zullen maken... 387 00:45:32,250 --> 00:45:34,416 ...aan deze enorme aanval. 388 00:45:37,291 --> 00:45:41,041 Wat er ook gebeurt, we zullen tot het einde blijven vechten. 389 00:45:45,583 --> 00:45:49,999 Mannheim-Ludwigshafen, de op een na grootste binnenhaven van Europa... 390 00:45:50,000 --> 00:45:51,750 ...wordt zo aangevallen... 391 00:45:52,916 --> 00:45:56,833 ...met zijn wirwar aan dokken, industriebedrijven en chemiefabrieken. 392 00:46:22,875 --> 00:46:25,375 Als je zo geconfronteerd wordt met de dood... 393 00:46:28,166 --> 00:46:32,333 {\an8}...denk je niet dat het je ook zou kunnen overkomen. 394 00:46:37,541 --> 00:46:40,915 Maar je begint te leren, en zij beginnen te leren... 395 00:46:40,916 --> 00:46:43,000 ...wanneer er geschoten gaat worden. 396 00:46:54,000 --> 00:46:56,833 En ze lijken een soort aura te krijgen. 397 00:46:57,916 --> 00:47:01,458 En je denkt: jij gaat dit niet overleven. 398 00:47:01,958 --> 00:47:03,458 En dat weten zij ook. 399 00:47:17,875 --> 00:47:22,665 Denis vroeg of we zijn volgende verlof samen zouden kunnen doorbrengen. 400 00:47:22,666 --> 00:47:25,333 En ik zei: 'Ja, als jij dat wilt.' 401 00:47:27,833 --> 00:47:30,541 We regelden dat en zijn naar Cambridge gegaan. 402 00:47:33,916 --> 00:47:35,666 Het was heel erg romantisch. 403 00:47:38,916 --> 00:47:39,916 Het was... 404 00:47:41,791 --> 00:47:44,208 ...echt buitengewoon. Letterlijk. 405 00:47:54,625 --> 00:47:57,916 We hebben gegeten en heel erg veel gekletst. 406 00:48:03,625 --> 00:48:07,125 En toen zei hij dat hij me iets te zeggen had. 407 00:48:10,500 --> 00:48:15,208 En we gingen naar mijn slaapkamer. Normaal deed je zoiets nooit met een man. 408 00:48:25,833 --> 00:48:32,625 Hij haalde een fles champagne en hij vroeg of ik met hem wilde trouwen. 409 00:48:33,375 --> 00:48:35,166 En ik zei: 'Natuurlijk.' 410 00:48:38,916 --> 00:48:42,000 En daarna gingen we allebei naar ons eigen bed. 411 00:48:42,500 --> 00:48:44,125 Het was erg respectvol. 412 00:48:46,375 --> 00:48:50,708 Hij had me zo lief dat hij me niet wilde compromitteren. 413 00:48:55,166 --> 00:48:58,458 Maar anderzijds had hij me wellicht kunnen overhalen. 414 00:48:59,250 --> 00:49:03,707 Want als je weet dat iemand misschien niet terug zal komen... 415 00:49:03,708 --> 00:49:07,916 ...wil je die kans niet missen, want je krijgt hem nooit meer. 416 00:49:31,000 --> 00:49:34,165 Het is eerste kerstdag in het jaar van de Blitz. 417 00:49:34,166 --> 00:49:35,499 109E DAG VAN DE BLITZ 418 00:49:35,500 --> 00:49:36,540 25 DECEMBER 1940 419 00:49:36,541 --> 00:49:38,625 Hulst en prikkeldraad. 420 00:49:39,833 --> 00:49:42,041 Geweren en slingers. 421 00:49:47,000 --> 00:49:51,040 De Duitse ambassade in Washington zegt dat de Britten zijn ingelicht... 422 00:49:51,041 --> 00:49:53,665 ...dat Engeland morgen niet gebombardeerd wordt... 423 00:49:53,666 --> 00:49:57,666 ...als de Britten zelf Duitsland ook niet bombarderen. 424 00:50:04,083 --> 00:50:06,165 Tussen nu en de volgende kerst... 425 00:50:06,166 --> 00:50:09,875 ...wachten ons 12 maanden van inspanning en ontbering. 426 00:50:11,125 --> 00:50:15,916 Even verderop, in de schuilkelders, vierden hele families Kerstmis. 427 00:50:21,208 --> 00:50:24,416 CHELSEA WEST-LONDEN 428 00:50:26,708 --> 00:50:29,208 Er lag een grote envelop in de brievenbus. 429 00:50:31,458 --> 00:50:33,874 Ik scheurde hem open en het was een ramp. 430 00:50:33,875 --> 00:50:35,916 DAGBOEK VAN 18-JARIGE JOAN WYNDHAM 431 00:50:37,083 --> 00:50:39,958 Een oproep voor militaire dienst. De marine. 432 00:50:45,000 --> 00:50:47,708 En ik dacht: God, kerst in mijn eentje. 433 00:50:49,916 --> 00:50:52,583 Ik wou dat ik dood was. Ik snakte naar Rupert. 434 00:50:56,166 --> 00:50:59,791 De pubs zaten vol dronken mensen die 'Tipperary' zongen. 435 00:51:05,291 --> 00:51:10,625 En ik had een rotnacht in een koude kamer in mijn kleren op een hard bed. 436 00:51:13,166 --> 00:51:15,458 Wat een akelige kerstnacht. 437 00:51:18,125 --> 00:51:20,999 De onofficiële wapenstilstand lijkt door te gaan... 438 00:51:21,000 --> 00:51:24,540 ...wat in veel landen wordt gevierd als een tweede kerst. 439 00:51:24,541 --> 00:51:27,625 Beide partijen houden hun toestellen aan de grond. 440 00:51:30,500 --> 00:51:32,665 113E DAG VAN DE BLITZ 441 00:51:32,666 --> 00:51:35,791 29 DECEMBER 1940 442 00:51:37,000 --> 00:51:42,416 St Paul's waakt over de stad Londen en is voor iedereen een dierbare plek. 443 00:51:45,000 --> 00:51:49,250 Drie keer in de geschiedenis werd St Paul's door brand verwoest. 444 00:51:52,166 --> 00:51:54,290 St Paul's was een gebedshuis. 445 00:51:54,291 --> 00:51:56,207 17-JARIGE BRANDWEERMAN 446 00:51:56,208 --> 00:51:58,750 Het was een plek van vertrouwen. 447 00:51:59,500 --> 00:52:00,583 God was daar. 448 00:52:03,875 --> 00:52:06,749 Als Hitler St Paul's plat zou krijgen... 449 00:52:06,750 --> 00:52:11,875 ...zou hij de geest van het Londense volk en van de rest van het land breken. 450 00:52:19,291 --> 00:52:24,291 Engeland is het laatste eiland in Europa dat nog standhoudt. 451 00:52:28,375 --> 00:52:33,833 Er zal een moment aanbreken waarop een van ons zal zwichten... 452 00:52:36,166 --> 00:52:40,416 ...en dat zal niet nazi-Duitsland zijn. 453 00:52:52,416 --> 00:52:58,250 Er heeft een zwaar bombardement in het centrum van Londen plaatsgevonden. 454 00:53:03,125 --> 00:53:07,416 De commandopost is ondergebracht op het kerkhof van St Paul's. 455 00:53:12,875 --> 00:53:16,083 Hou hem vast. - Aan de kant beneden. 456 00:53:16,708 --> 00:53:18,416 We moesten uitrukken. 457 00:53:20,166 --> 00:53:25,291 Churchill had duidelijk gemaakt dat de brandweer St Paul's moest redden. 458 00:53:29,583 --> 00:53:35,541 Hij vond dat als de kerk kon worden gered, we iets hadden om ons aan vast te klampen. 459 00:53:51,375 --> 00:53:54,125 Het was geen brand. Het was een vuurstorm. 460 00:54:00,750 --> 00:54:03,666 Er vielen brandbommen uit de lucht. 461 00:54:07,125 --> 00:54:11,083 Er werden er duizenden op Londen gedropt. 462 00:54:18,833 --> 00:54:20,333 Het was zo heet... 463 00:54:23,083 --> 00:54:28,291 ...dat de koepel ingestort zou zijn als de brand St Paul's bereikt zou hebben. 464 00:54:38,708 --> 00:54:41,333 De toorn van de nazi's raakte de hoofdstad. 465 00:54:42,750 --> 00:54:45,875 Ze staken het centrum in brand, waaronder zes kerken. 466 00:54:49,166 --> 00:54:53,750 De vliegtuigen bleven maar komen, de duikvluchten waren oorverdovend. 467 00:54:56,458 --> 00:55:00,708 De vlammen verlichtten de straat en de sterren werden onzichtbaar. 468 00:55:05,541 --> 00:55:07,750 Het lijkt een hel op aarde. 469 00:55:09,125 --> 00:55:12,915 De wereld zal beelden zien van een aanval op burgerdoelwitten... 470 00:55:12,916 --> 00:55:16,041 ...op dingen die mensen eeuwenlang hebben liefgehad. 471 00:55:17,041 --> 00:55:20,083 De beroemde stadspanden, de Guildhall. 472 00:55:30,041 --> 00:55:32,750 Ik begon me volwassen te voelen. 473 00:55:33,625 --> 00:55:37,415 We waren daar bezig met werk waar je leven van afhing... 474 00:55:37,416 --> 00:55:39,166 ...of het leven van je maat. 475 00:55:42,041 --> 00:55:46,416 Ik had zoiets van: als ik thuiskom, moet ik dit echt mijn moeder vertellen. 476 00:55:52,833 --> 00:55:55,833 Als we de brand onder controle konden houden... 477 00:55:57,791 --> 00:56:01,416 ...zou hij niet overslaan op St Paul's. 478 00:56:18,958 --> 00:56:20,166 Hier Londen. 479 00:56:23,875 --> 00:56:27,583 Het is hier erg stil. Het is nu bijna één uur 's ochtends. 480 00:56:33,458 --> 00:56:39,375 De vlammenzee in de zakenwijk van Londen is nu geblust. 481 00:56:42,958 --> 00:56:44,916 Ik bekeek de branden op een dak. 482 00:56:45,583 --> 00:56:49,499 Ik kon me voorstellen hoe Londen er 300 jaar geleden had uitgezien... 483 00:56:49,500 --> 00:56:52,250 ...toen die beroemde grote brand woedde. 484 00:56:57,791 --> 00:57:03,041 Ik zag hoe een man met een handschoen een brandbom van zijn dak gooide. 485 00:57:12,000 --> 00:57:15,625 Het is een wonder dat de bommen St Paul's niet geraakt hebben. 486 00:57:17,500 --> 00:57:22,666 Er moest wel iemand zijn die had gezegd: 'Kom niet aan die kerk'. 487 00:58:05,291 --> 00:58:06,833 Het is nu bewezen... 488 00:58:07,333 --> 00:58:12,625 ...dat deze vorm van chantage door moord en terrorisme... 489 00:58:16,291 --> 00:58:20,374 ...de geest van de Britse natie niet verzwakt heeft... 490 00:58:20,375 --> 00:58:26,208 ...maar enkel aangewakkerd heeft tot een intensere en universele vlam... 491 00:58:26,833 --> 00:58:29,041 ...dan ooit tevoren. 492 00:58:42,250 --> 00:58:44,999 Woorden schieten tekort voor de luchtmacht. 493 00:58:45,000 --> 00:58:49,583 Elke dag trekken ze ten strijde en keren ze zegevierend terug. 494 00:58:51,625 --> 00:58:54,875 Groot-Brittannië maakt zich op om de invasie te stoppen. 495 00:58:59,583 --> 00:59:03,583 Vijfentwintig van de tachtig nazi-vliegtuigen zijn niet teruggekeerd. 496 00:59:09,208 --> 00:59:14,125 Dit zou een keerpunt kunnen zijn. Kwaliteit gaat boven kwantiteit. 497 00:59:21,666 --> 00:59:26,915 We waren overtuigd dat we zouden winnen. En iedereen dacht er zo over. 498 00:59:26,916 --> 00:59:28,833 In het commandocentrum dan. 499 00:59:31,458 --> 00:59:34,208 Het was nogal naïef. 500 00:59:40,791 --> 00:59:43,707 Denis en ik waren de bruiloft aan het plannen... 501 00:59:43,708 --> 00:59:46,125 ...omdat we snel wilden trouwen. 502 00:59:49,416 --> 00:59:51,458 {\an8}Hij wilde snel trouwen. 503 00:59:56,125 --> 01:00:01,457 De officieren hadden niet graag dat piloten zich verloofden... 504 01:00:01,458 --> 01:00:03,250 ...omdat ze voorzichtig werden. 505 01:00:06,625 --> 01:00:09,708 En je mag als gevechtspiloot niet voorzichtig zijn. 506 01:00:10,833 --> 01:00:12,624 Je moet er helemaal voor gaan... 507 01:00:12,625 --> 01:00:16,000 ...en mag je geen zorgen maken over een vrouw op de basis. 508 01:00:20,083 --> 01:00:22,583 {\an8}KOM HET NIET ZEGGEN GEEF DE BEL EEN LEL 509 01:00:25,583 --> 01:00:29,208 Er was 's ochtends een grote aanval. En ik had dienst. 510 01:00:31,416 --> 01:00:35,458 Ik weet niet meer hoeveel Duitsers het waren, maar het waren er veel. 511 01:00:41,291 --> 01:00:42,540 Blijf verbonden. 512 01:00:42,541 --> 01:00:47,415 De vijand nadert vanuit het zuidoosten in S15 op nul voet. 513 01:00:47,416 --> 01:00:51,790 Zone 243. Hastings, Ashford, Dover. 514 01:00:51,791 --> 01:00:52,708 Ja. 515 01:00:53,791 --> 01:00:55,291 Ze beschieten ons. 516 01:00:55,958 --> 01:00:59,416 Dat was op het nippertje. - Ik denk dat we geraakt zijn. 517 01:01:02,625 --> 01:01:04,957 Laat de snelheid van 182 controleren. 518 01:01:04,958 --> 01:01:07,000 Controleer de snelheid van 182. 519 01:01:07,500 --> 01:01:10,125 Een SOS-signaal van 207. 520 01:01:14,250 --> 01:01:17,625 Iemand zei dat er een vliegtuig neerstortte. 521 01:01:18,500 --> 01:01:20,416 En dat ze geen parachute hadden. 522 01:01:27,000 --> 01:01:28,457 Wacht. 523 01:01:28,458 --> 01:01:31,583 Vijand 8170 uitgeroeid. 524 01:01:32,083 --> 01:01:36,500 Ga over op vijand 8171. Wacht. 525 01:01:37,125 --> 01:01:38,625 Ik wist wie het was. 526 01:01:40,625 --> 01:01:41,708 Ik wist het. 527 01:01:43,250 --> 01:01:45,625 Vraag me niet hoe, maar ik wist het. 528 01:01:48,208 --> 01:01:51,208 Onze sergeant zei: 'Edith...' 529 01:01:53,416 --> 01:01:54,583 Sorry. 530 01:01:56,333 --> 01:01:59,833 Hoe dan ook, ze zei: 'Denis wordt vermist.' 531 01:02:00,333 --> 01:02:01,833 En ik zei: 'Dat weet ik.' 532 01:02:05,041 --> 01:02:06,916 En hoe... Kom op, zeg. 533 01:02:14,541 --> 01:02:17,290 20 JAAR OUD 534 01:02:17,291 --> 01:02:18,875 Hij is in zee gestort. 535 01:02:21,166 --> 01:02:22,833 Er werd niets teruggevonden. 536 01:02:24,500 --> 01:02:25,624 Dat was zijn wens. 537 01:02:25,625 --> 01:02:29,624 Hij zei altijd dat als hij neergeschoten en gedood zou worden... 538 01:02:29,625 --> 01:02:32,375 ...hij geen militaire begrafenis wilde hebben. 539 01:02:35,708 --> 01:02:38,333 Ik had gewild dat we getrouwd waren geweest. 540 01:02:40,666 --> 01:02:45,750 Het had me niet uitgemaakt of het nu 24 uur of vijf maanden was. 541 01:02:48,333 --> 01:02:49,666 Daar heb ik spijt van. 542 01:03:01,791 --> 01:03:03,540 245E DAG VAN DE BLITZ 543 01:03:03,541 --> 01:03:06,832 Dit zijn een paar van de ruim 60.000 toeschouwers... 544 01:03:06,833 --> 01:03:09,625 ...die wachten op de bekerfinale. 545 01:03:11,291 --> 01:03:13,957 De teams kwamen het veld op. Preston in donkere broeken. 546 01:03:13,958 --> 01:03:16,041 LEAGUE CUP-FINALE WEMBLEY, LONDEN 547 01:03:17,958 --> 01:03:21,207 Er was veel discussie over het doorgaan van de finale. 548 01:03:21,208 --> 01:03:24,499 Maar het is een kans voor soldaten en ander personeel... 549 01:03:24,500 --> 01:03:27,041 ...om hun hoofd even leeg te maken. 550 01:03:32,125 --> 01:03:33,541 Preston valt weer aan. 551 01:03:35,083 --> 01:03:36,250 Ze scoren. 552 01:03:37,916 --> 01:03:40,208 Maar het moest wel gelijk eindigen. 553 01:03:41,416 --> 01:03:44,875 Het is niet zeker of we ons dit nu kunnen veroorloven. 554 01:03:51,416 --> 01:03:54,458 Er is vanavond een heldere maan in Groot-Brittannië. 555 01:03:56,250 --> 01:03:57,749 De sirenes zijn afgegaan. 556 01:03:57,750 --> 01:04:00,458 Je hoort de ronkende motoren in de lucht. 557 01:04:01,166 --> 01:04:04,416 Het lijkt erop dat dit een grote aanval op Londen wordt. 558 01:04:09,916 --> 01:04:14,041 We gaan naar de Britse hoofdstad voor het verslag van Edward R. Murrow. 559 01:04:15,333 --> 01:04:21,041 Af en toe hoor je losbandig gezang of iemand die roept om een taxi. 560 01:04:22,166 --> 01:04:26,208 Ik heb een paar schuilkelders bezocht. Ze waren maar halfvol. 561 01:04:28,125 --> 01:04:31,958 Bovengronds zijn er veel tekenen van vrolijkheid en moed. 562 01:04:36,083 --> 01:04:40,000 Ik besloot om me aan te sluiten. Ik ben aangenomen als plotter. 563 01:04:42,416 --> 01:04:44,916 Voor je vertrek krijg je een weekend vrij. 564 01:04:45,541 --> 01:04:49,916 Rupert schreef dat hij kon komen, maar elk moment teruggeroepen kon worden. 565 01:04:55,333 --> 01:04:58,750 Ik zou iemand anders kunnen ontmoeten, een piloot of zo. 566 01:05:00,625 --> 01:05:03,333 Maar hij zou nooit aan Rupert kunnen tippen. 567 01:05:07,333 --> 01:05:09,833 Het feest was in een grote studio. 568 01:05:11,041 --> 01:05:14,916 We hoorden harde klappen in de verte, maar niemand deed er iets op uit. 569 01:05:17,583 --> 01:05:20,541 Plotseling was er een enorm jankend geluid. 570 01:05:21,166 --> 01:05:25,708 Buiten leek de hel los te barsten. Maar wij waren te dronken. 571 01:05:37,166 --> 01:05:40,750 Het was een vreemde avond. De mensen waren niet bang. 572 01:05:45,625 --> 01:05:48,665 Een krantenverkoper stond buiten met zijn kraam... 573 01:05:48,666 --> 01:05:50,749 VRIJWILLIGE POLITIEAGENT 574 01:05:50,750 --> 01:05:52,583 ...en we werden gebombardeerd. 575 01:05:55,083 --> 01:05:57,416 De uitslag van de bekerfinale. 576 01:06:05,583 --> 01:06:08,625 Er kwam een prostituee aan vanuit Piccadilly. 577 01:06:10,083 --> 01:06:13,125 Ze zong en had haar paraplu open. 578 01:06:14,541 --> 01:06:19,166 ik zing in de regen 579 01:06:41,458 --> 01:06:44,290 Er is geen schatting van het aantal doden... 580 01:06:44,291 --> 01:06:49,208 ...maar de regering heeft laten weten dat het aantal slachtoffers hoog is. 581 01:06:54,458 --> 01:06:59,875 Uit Europa hebben we gehoord dat Duitsland Rusland de oorlog heeft verklaard. 582 01:07:02,708 --> 01:07:06,916 Hitler geeft de hoop op een snelle verovering van Groot-Brittannië op. 583 01:07:17,000 --> 01:07:21,499 Duitsland heeft gisteravond en vandaag niet gebombardeerd. 584 01:07:21,500 --> 01:07:24,291 We hebben de sirenes al lang niet gehoord. 585 01:07:27,166 --> 01:07:29,707 De bioscopen op Leicester Square zijn open... 586 01:07:29,708 --> 01:07:33,125 ...maar de veiligheidsmaatregelen worden in stand gehouden. 587 01:07:34,750 --> 01:07:39,875 En hoewel Londen getekend is, blijft het een opgewekt gezicht tonen. 588 01:07:46,791 --> 01:07:48,374 De bombardementen namen af. 589 01:07:48,375 --> 01:07:49,915 STEM VAN ERIC BRADY 590 01:07:49,916 --> 01:07:51,624 Mijn moeder besloot... 591 01:07:51,625 --> 01:07:54,916 ...dat ze ons onmiddellijk thuis wilde hebben. 592 01:07:59,500 --> 01:08:01,875 Dus de familie was weer compleet. 593 01:08:07,000 --> 01:08:10,541 De volgende ochtend wou ik granaatscherven gaan zoeken. 594 01:08:12,208 --> 01:08:14,291 Ik was dolblij dat ik thuis was. 595 01:08:20,750 --> 01:08:22,833 Kitty en ik gingen naar school. 596 01:08:25,375 --> 01:08:27,583 Ik ging naar de basisschool. 597 01:08:29,666 --> 01:08:31,500 En zij ging naar de middelbare. 598 01:08:34,250 --> 01:08:37,291 En voor ons was dat een gewone schooldag. 599 01:08:42,291 --> 01:08:48,333 We gingen naar de eetzaal en we aten daar onze boterhammen. 600 01:08:51,666 --> 01:08:58,625 En plotseling vlogen er vliegtuigen laag over ons heen. 601 01:09:03,208 --> 01:09:06,208 De leraar schreeuwde dat we onder de tafels moesten. 602 01:09:09,791 --> 01:09:14,875 Ik weet nog dat Kitty binnenstormde en op me af kwam rennen. 603 01:09:16,125 --> 01:09:17,708 En toen sloeg de bom in. 604 01:09:36,208 --> 01:09:37,624 BEELDEN VAN DE SCHOOL 605 01:09:37,625 --> 01:09:39,958 Mama's voorgevoel was uitgekomen. 606 01:09:40,666 --> 01:09:43,458 Er was Kitty en mij iets vreselijks overkomen. 607 01:09:49,666 --> 01:09:53,750 Eén enkel Duits jachtvliegtuig heeft ons gebombardeerd. 608 01:09:56,333 --> 01:09:58,791 Het was echt een plotse dood. 609 01:09:59,708 --> 01:10:02,291 Niemand had de tijd om te bukken. 610 01:10:05,708 --> 01:10:08,208 Er zijn achtendertig kinderen gedood. 611 01:10:09,875 --> 01:10:11,374 En zes leraren. 612 01:10:11,375 --> 01:10:15,000 VOOR VRAGEN OVER SLACHTOFFERS MOET U OP HET STADHUIS ZIJN 613 01:10:19,208 --> 01:10:20,958 Ik werd uit het puin gehaald. 614 01:10:30,250 --> 01:10:32,583 Ik was zwaargewond. 615 01:10:37,333 --> 01:10:40,250 Mijn moeder kwam me in het ziekenhuis opzoeken... 616 01:10:41,000 --> 01:10:44,250 ...en ik bleef maar naar Kitty vragen. 617 01:10:54,708 --> 01:10:59,125 Kitty was de eetzaal ingekomen en op me af gerend. 618 01:11:01,791 --> 01:11:03,625 Kitty had me afgeschermd. 619 01:11:04,750 --> 01:11:06,000 En ze was dood. 620 01:11:14,208 --> 01:11:17,500 Zonder Kitty was ik dood geweest. 621 01:11:18,166 --> 01:11:20,125 Daar twijfel ik niet aan. 622 01:11:20,625 --> 01:11:24,833 Want ik zou gestorven zijn aan dat waar zij aan gestorven is. 623 01:11:26,625 --> 01:11:28,291 Dat zal ik nooit vergeten. 624 01:11:40,375 --> 01:11:42,415 Ik heb zo veel geluk gehad... 625 01:11:42,416 --> 01:11:47,500 ...omdat ik altijd zo veel dingen heb kunnen doen. 626 01:11:49,250 --> 01:11:53,333 Ik ben met een lief meisje getrouwd en ik heb drie geweldige kinderen. 627 01:12:13,041 --> 01:12:15,958 {\an8}Na de oorlog bevonden we ons in een andere wereld. 628 01:12:18,250 --> 01:12:22,291 We moesten samenwerken, we moesten verenigd worden. 629 01:12:33,333 --> 01:12:36,333 Het klassensysteem stortte in. 630 01:12:37,916 --> 01:12:41,000 We dachten dat we iets anders verdienden. 631 01:12:43,291 --> 01:12:44,625 Het leven werd beter. 632 01:12:48,083 --> 01:12:52,082 JOAN WYNDHAM SLOOT ZICH AAN BIJ DE WAAF EN MAAKTE HET UIT MET RUPERT 633 01:12:52,083 --> 01:12:55,750 40 JAAR LATER PUBLICEERDE ZE ALS SCHRIJFSTER HAAR DAGBOEKEN 634 01:12:57,625 --> 01:13:01,541 Soms voel ik het belang van iets wat er gaande is op aarde... 635 01:13:02,041 --> 01:13:04,583 ...maar ik kan het niet onder woorden brengen. 636 01:13:06,375 --> 01:13:09,458 De ene helft probeert de andere helft te vernietigen. 637 01:13:10,125 --> 01:13:12,250 Niets zal ooit nog hetzelfde zijn. 638 01:13:15,291 --> 01:13:20,208 Ik voel me niet anders dan in vredestijd, alleen ben ik nu wat gelukkiger. 639 01:13:23,875 --> 01:13:28,707 EDITH HEEFT TOT HET EIND VAN DE OORLOG BIJ DE INLICHTINGENDIENST GEWERKT 640 01:13:28,708 --> 01:13:33,958 DAARNA IS ZE GETROUWD EN HEEFT ZE TWEE DOCHTERS GEKREGEN 641 01:13:36,208 --> 01:13:38,875 We zijn nooit meer zo vastberaden geweest. 642 01:13:40,791 --> 01:13:47,541 We kwamen op voor ons bestaan, voor ons land, voor heel het volk. 643 01:13:48,291 --> 01:13:52,541 En dat gold ook voor de burgers. We wilden vechten tot het bittere einde. 644 01:13:56,041 --> 01:14:00,040 De uitroeiing van een bedreigende overheersing... 645 01:14:00,041 --> 01:14:05,165 ...zal de weg vrijmaken voor een bredere solidariteit... 646 01:14:05,166 --> 01:14:07,291 ...dan die mogelijk was geweest... 647 01:14:08,750 --> 01:14:12,916 ...als we niet samen door het vuur waren gegaan. 648 01:16:03,416 --> 01:16:08,416 Vertaling: Robby van den Hoek 649 01:16:17,041 --> 01:16:21,207 U ZAG GETUIGENISSEN VAN OVERLEVENDEN OVER DE PERIODE VAN 1939 TOT 1943 650 01:16:21,208 --> 01:16:24,791 SOMMIGE GETUIGENISSEN ZIJN VOOR DE DUIDELIJKHEID BEWERKT 651 01:16:26,208 --> 01:16:29,165 WE HEBBEN MEERDERE OPNAMEN MET ELKAAR GECOMBINEERD 652 01:16:29,166 --> 01:16:32,291 VAN AUTHENTIEKE BEELDEN TOT RECONSTRUCTIES